摘要： The study of sexualities on AIDS policy and programs was a qualitative research. It aimed to understand the sexual discourse that related to the dimension of social, behavior and language by using discourse analysis, and to explore the sexual discourse that made the viewpoint, thought, opinion, belief, knowledge and meaning which related to the government AIDS workers (GO) and nongovernment AIDS workers (NGOs) that might effect to the critical policy of the conduct. The research comprised of 2 main parts: 1) the document data came from the preventive and national AIDS solving plan; 2) the focus group discussion of 19 persons of ones who related to the AIDS problem in the policy position, actors and experts of GO and NGO workers. The finding of documents found that sexual discourse from medical - epidemiology approach were covered and limited the definition and the meaning of Thai sexual society. These discourses made labeling and impressions to the public that related to the AIDS and sexuality, emphatic myth and reproduce for extending the meaning by religious and moral discourse to the risky behavior. It includes the government developmental thought that makes the AIDS like the enemy or criminal that destroys the security of the people in the country. From 1997 onward the human right discourse gained importance, but the science discourse, the epidemiology and government developmental discourse declined. Overall, clearly dominant role of government toward sexuality reflects from policy and intervention of AIDS program and tries to control value and sexual behavior of people in Thai society in the way of correction and promoting good norm in the society. So it made up the gap between sexual discourse on policy and sexual behavior in Thai society. Therefore the specification on policy need to encourage participation in the policy on AIDS issue, which has many dimensions, complicate thought more than done that was easy and declined the complication in Thai society.Keywords: Discourse, Sexualities, Policy, Programs, HIV/AIDS บทคัดย่อ การวิจัยเชิงคุณภาพนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวาทกรรมเพศวิถีที่เชื่อมระหว่างมิติทางสังคม มิติทางพฤติกรรม และมิติทางภาษาในนโยบายและมาตรการป้องกันเอดส์ ด้วยวิธีการวิเคราะห์วาทกรรม และเพื่อค้นหาวาทกรรมที่เป็นตัวกำหนดจุดยืน ความคิด ความเห็น ความเชื่อ ความรู้ ความหมายเกี่ยวกับเพศวิถีของกลุ่มที่ทำงานเอดส์ในองค์กรภาครัฐ กับกลุ่มที่ทำงานเอดส์ในองค์กรพัฒนาเอกชนที่อาจส่งผลต่อการตีความนโยบายในขั้นของการปฏิบัติ ข้อมูลที่ใช้ในงานวิจัยประกอบด้วย 2 ส่วนคือ ข้อมูลเอกสารมาจากแผนการป้องกันและแก้ไขปัญหาเอดส์แห่งชาติ ส่วนข้อมูลจากการสนทนากลุ่มกับผู้ที่ทำงานเกี่ยวข้องกับเอดส์ทั้งในภาครัฐและในองค์กรพัฒนาของเอกชนจำนวน 19 ราย ผลการศึกษา พบว่าการนำเสนอวาทกรรมเพศวิถี ตามแนวระบาดวิทยาได้ครอบงำและจำกัดขอบเขตของคำนิยามและความหมายเรื่องเพศวิถีของสังคมไทย วาทกรรมเหล่านี้ได้ทำให้เกิดการประทับตรา และฝังใจแก่สาธารณะ มีการผลิตซ้ำวาทกรรม และขยายความหมายโดยอาศัยวาทกรรมทางศีลธรรมที่มุ่งเน้นพฤติกรรม ";;;เสี่ยง";;; รวมทั้งการนำแนวคิดการพัฒนาของรัฐที่สร้างความหมายให้กับเอดส์เปรียบเสมือน ";;;ผู้ร้าย";;; ที่คุกคามคนในประเทศ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2540 เป็นต้นมาวาทกรรมสิทธิมนุษยชนเริ่มมีบทบาทที่โดดเด่นและสำคัญ ในขณะที่วาทกรรมทางวิทยาศาสตร์และระบาดวิทยา และวาทกรรมการพัฒนาของรัฐเริ่มลดบทบาทลง แต่ในภาพรวมแล้วบทบาทที่เด่นชัดที่สุดของรัฐต่อเรื่องเพศวิถีที่สะท้อนจากนโยบายและมาตรการต่างๆ ของเอดส์ ยังคงเป็นบทบาทในการพยายามควบคุมค่านิยม และพฤติกรรมของคนในสังคม ให้เป็นไปตามบรรทัดฐานที่ถูกต้อง-ดีงามในสายตาของรัฐ จึงทำให้มีช่องว่างระหว่างนโยบายเอดส์และวิถีปฏิบัติทางเพศของผู้คนในสังคม เพราะเพศวิถีที่เกิดขึ้นจริงในสังคมไทยไม่ได้เป็นไปตามวาทกรรมเพศวิถีที่รัฐพยายามสร้างขึ้นในนโยบาย ดังนั้นการกำหนดนโยบายเอดส์ จึงต้องการการมีส่วนร่วมมากขึ้น ต้องอาศัยการมองในหลายมิติ ที่ไม่เคยถูกตั้งคำถามหรือถูกมองข้ามไปแต่เดิม และการคิดที่ซับซ้อนขึ้นมากกว่าการทำให้เรื่องง่ายและลดความซับซ้อน คำสำคัญ: วาทกรรม เพศวิถี นโยบาย มาตรการ เอชไอวี/เอดส์
