出版社：Arkeoloji ve Sanat Yayınları / Archaeology and Art Publications
摘要：Rufius Varenus Bithynia Valisi iken Trikkeanoi Hayırsever Akhaïkos’u Onurlandırırlar Bu makalede Bilecik Müzesi’ndeki araştırmalarımız sırasında Bilecik’te kaydettiğimiz bir yazıt tanıtılmaktadır. Eser motifsiz ve kireç taşından bir stel olup üzerinde onbeş satırlık Eski Yunanca bir yazıt vardır. Yer yer zor okunan ve pek de özenli yazılmamış olan yazıt tamdır. Yazıtlı stel Bilecik’in biraz kuzeyinde, Gökpınar isimli bir köy yakınlarındaki “Tavşankozu” mevkiinde bulunmuştur ve bugün köyde, Safettin Genç isimli birisinin evinin bahçesindedir. Planlanmasına rağmen taş henüz müzeye getirilmemiştir. Onur içerikli olan yazıtta bazı önemli bilgiler verilmektedir. Stel yazıtta da belirtildiği gibi, İmparator Traianus’un altıncı hükümdarlık yılında ve Bithynia Eyaleti’nin valiliğini “Rufius Varenus” isimli bir Roma senatörü yaparken dikilmiştir. Yazıtta İmparator Traianus’un “Dacicus" unvanıyla da anıldığı görülmektedir. Traianus bu unvanı İ.S. 102 yılında almıştır. Yazıtta verilen imparatorun 6. hükümdarlık yılı bilgisi sayesinde stel İ.S. yak. 103 yılına tarihlenebilmektedir. Bu bilgiler bize ayrıca adı geçen valinin Bithynia’daki görev yıllarını da vermektedir. Bugüne kadar bilim dünyasında bu valinin Bithynia’da İ.S. 105/106 yıllarında görev yaptığı kabul edilmekteydi. Ancak, bu yazıt sayesinde artık valinin Bithynia’daki valilik dönemini kesin olarak İ.S. 102/103 yıllarına tarihleyebiliyoruz. Şimdiye kadar sadece edebi kaynaklardan Varenus Rufus ya da sadece Varenus olarak tanıdığımız bu valinin adı ilk kez epigrafik bir belgede geçmektedir. Yazıtta geçen Rufius Varenus senatörün isminin doğru şekli olmalıdır. Tüm bu bilgilerden başka, yazıtta onurlandırılan Akhaïkos’un “euposiarkhes” (bir şehrin iaşesinden ve içkili halk ziyafetlerinden sorumlu memur) ve “paraphylaks” (asayişten sorumlu memur/jandarma subayı) gibi bazı memuriyetlerde bulunduğunu ve paraphylakia görevini kendisinin finanse ederek hayırseverlik yaptığını (εὐεργέτησεν) da öğrenmekteyiz. Bu şahıs yazıtta “Trikkeanoi” olarak adı geçen bir ahali tarafından onurlandırılmaktadır. Adı olasılıkla Trikke-a veya Trikke-os/Trikke-on olan bu yerleşimden yazıtta “polis” olarak söz edilmektedir ve yerleşimin tam yeri bugün bilinmemektedir. Ayrıca, onurlandırılan şahsın “Plassyene” isimli bir bölgenin asayişinden de sorumlu olduğu bilgisi vardır. Söz konusu bu sözcüğün günümüze “Bilecik” olarak gelmiş olabileceğini düşünüyoruz (Plassys → Pilessis → Bilecik). Bugüne kadar Bilecik ili ve çevresi ile ilgili Antik Dönem’de geçerli genel bir isim bilinmemekteydi. Onurlandırılan şahsın babasının bir Pers ismi taşıması da ilginçtir: Oksathres. Bunun dışında yazıtta, stel (στήλη) kelimesi yerine başka bölgelerin yanı sıra Bithynia’da da sıkça belgelenen “telamon” sözcüğü görülmektedir. Yazıtın Türkçe çevirisi: “İmparator Nerva Traianus Caesar Augustus Germanicus Dacicus’un 6. yönetim yılında ve Rufius Varenus Eyaletin valisi iken Trikkeanoi, Oksathres oğlu Akhaïkos’a euposiarkhes ve paraphylaks olarak kentimiz için (gösterdiği) ünseverlik ve tüm Plassyene bölgesini koruma görevini bir hayırsever olarak kendi görev yılında üstlenmiş olması nedeniyle bu steli saygı ve erdemin bir işareti olarak (sundular).”
其他摘要：This article presents an inscription recently found in the district of Bilecik. In this inscription the name of the governor Rufius Varenus, not Varenus Rufus, is recorded in epigraphic evidence for the first time. A notable piece of information provided by this inscription is that the governance of this senator in Bithynia cannot be dated to the years 105/106, which has been the commonly accepted dating until today, but to 102/103 as this inscription was raised in the sixth year of the tribunician power of Traianus, during the First Dacian War. A certain man Achaïkos holding the titles Euposiarches and Paraphylax, son of Oxathres, is honoured in this inscription. It also mentions a people called the Trikkeanoi, within the borders of Bilecik, and the district of Plassyene, whose name and existence was previously unknown.
Loading...
