出版社：Arkeoloji ve Sanat Yayınları / Archaeology and Art Publications
摘要：Görme Yoluyla Dinî Kirlenme: I.Lindos II 487.1-3 ve Hdt. 2.37.5Bu makale, Rhodos’taki Athena Lindia Tapınağı’nda olan katartik düzenlemenin (I.Lindos II 487 = LSS 91) baş kısmında belirtilmiş olan ‘emzirilen çocuklara bakmama’ isteği üzerine odaklanmıştır. Yazarlar, mevcut Yunan dinî düzenlemelerindeki görsel tabuların eşsizliğinin altını çizmekte ve Athena Lindia Tapınağı’ndaki bu koşulun Mısır “saflık” kaidelerinden etkilenmiş olabileceğini önermektedirler. Yazarlar, genel anlamda “temiz” bir kişinin “saf” bir insana dönüştüğü ve bu dönüşümün sadece fizikî açıdan değil, aynı zamanda dindarlık, sosyal olarak kabul görmüşlük, politik olarak doğruluk ve kültürel olarak arınmışlık açılarından da gerçekleştiği düşüncesinin olumsuz yanı da olduğunu belirtmektedirler. Zira “saf” sözcüğünün “iyi” ve “saf olmayan”ın ise “kötü” olarak algılanması zarar verici bir olgu olarak görünmektedir. Hem antik dönemde hem de günümüzde dini kıyımlar, ırkçı yaklaşımlar gibi “kirletici” azınlıkları hedef alarak etnik ve sosyal “saflık” mitini sürdüren politikalar neticesinde “saflık” doktrini tehlikeli bir ayrımcılık aygıtı olarak kullanılmaktadır. Dinsel anlamda “saflık” kavramı ise duyusal düzeyde bulunmakta, sonuç olarak kişi saf ya da saf olmayan yiyecekler yiyebilmekte, nesnelere dokunabilmekte, aynı zamanda saf ya da saf olmayan kelimeler duyabilmekte ve görüntülere bakabilmektedir. Bilgimiz dâhilinde Yunan dini için detaylı bir amentü olmamakla birlikte, yak. 500 epigrafik metin Yunan dinî uygulamalarına ilişkin, özellikle de saflık ve kirlilik konularındaki bazı dogmatik detayları vermektedir. Dokunmak, yemek ve koklamak gibi duyular, saflık ve kirlilik olgularıyla bağlantılıydı. Bununla birlikte saflığı tehlikeye düşürebilecek şeylere bakmama gibi bir istek dinî düzenlemelerde çok nadiren görünmektedir. Bu tip bir durum Athena Lindia Tapınağı’nda, İ.S. 2.-3. yy.’da yazılmış olan bir yazıtta mevcuttur (I.Lindos II 487). Bununla birlikte, bu kısıtlama büyük olasılıkla Mısır saflık ilkeleriyle etkileşimlidir. Eski Yunan dinindeki kirletici unsurlar kan, cinsellik, çeşitli tabu nesnelerinden başlayıp hamile bir kadının ya da cesedin bulunduğu bir evdeki fiziksel mevcudiyete kadar uzamaktadır. Benzer olarak yeme içmede, koklamada, dokunmada benzer kısıtlamalar bulunmakta, duyma ve görme yoluyla kirlenmeye ise az da olsa rastlanmaktadır. Athena Lindia Tapınağı’ndaki saflık kıstasları arasında, “çocuklara emzirilirken bakılmaması” beklentisi bulunmaktadır. Bu şekilde bazı görüntülere bakmama beklentisi sıra dışıdır. Bu, şu ana kadar bilinen yazıtlar içerisinde bu tip bir beklentinin olduğu tek yazıttır. Bunun arkasında, anne sütünün bir vücut sıvısı olması, emziren annenin korunması ya da çocukların nazardan korunması olabileceği gibi fikirler olsa da bu bir görsel tabu niteliğindedir. Bununla birlikte Herodotos’un Mısırlıların kirlilik kaynağını görmeye bile tahammül edemediklerini belirtmesi, Athena Lindia Tapınağı’nın, arkeolojik verilerin de desteklediği üzere, Mısır’la mitolojik ve tarihsel ilişkisinin güçlü olması, bu kısıtlamanın Mısır’la ilişkili olması gerektiğini düşündürmektedir.
其他摘要：This paper focuses on the request not to look at breast-fed children attested at the beginning of the cathartic regulation from the sanctuary of Athena Lindia in Rhodes (I.Lindos II 487 = LSS 91). We highlight uniqueness of visual taboos in extant Greek sacred regulations, and suggest that the stipulation from the Lindian sanctuary of Athena may have been influenced by Egyptian purity precepts.
Loading...
