摘要：آناتومی يکی از مشکلترين دروس علوم پايه پزشکی است، زيرا موضوع اين درس، ساختمان بدن انسان می‌باشد و حاوی اطلاعات پيچيده‌ای از عناصر تشريحی سه بعدی و متراکم در فضای نسبتاً کوچک است که با اسامی لاتين و نامأنوس بايد بخاطر سپرده شوند. قدرت تجسم فضايی قوی، و داشتن اطلس و مدل‌های با مهارت تهيه شده، در تسهيل يادگيری و يادآوری، اهميت فراوانی دارند. درس جنين‌شناسی، به عنوان شاخه‌ای از علم آناتومی که خود نقش کليدی در درک ساختمان نهايی دستگاه‌های بدن (کالبد شناسی) دارد، نيازمند تدابيری خاص آموزشی برای تسهيل يادگيری و بخاطرسپاری می‌باشد. از مهم‌ترين وقايعی که در طی هفته‌های چهارم و پنجم جنينی اتفاق می‌افتد، رشد و تکامل قوس‌های حلقی برای تکامل سرو گردن است(1و2). اين قوس‌ها به همراه شکاف‌ها و بن‌بست‌هايی که در مجاورت آنها قرار دارند، در تکامل بخش‌های مهمی از سروگردن، شامل عناصر اسکلتی و عضلانی صورت، دهان، کام، بينی، حلق و حنجره، گوش ميانی و خارجی و همچنين تکامل ساختمان‌هايی از قبيل: زبان، لوزه، غدد پاراتيروئيد، غده تيروئيد و تيموس شرکت دارند(3). چون تکامل قوس‌های حلقی، يکی از مباحث مشکل جنين‌شناسی است(4)، در نوشته حاضر سعی شده بحث تکامل سروگردن با استفاده از يک روش کاملاً ساده و جالب ارائه گردد بطوری که هم فهم و درک مطلب تسهيل شود شکل 1. نمايش تکامل قوس‌های حلقی در جنين‌شناسي و هم در زمان طولانی‌تری در ذهن ماندگار گردد و بالاخره، اين بحث در هر جا و در هر مکان و فقط با استفاده از انگشتان دست، قابل تکرار و بازسازی باشد. سطح کف دستی انگشتان هر دو دست را روی صورت و جلو گردن يک داوطلب، قرار می‌دهيم به نحوی که انگشتان بطور قرينه در طرفين خط وسط قرار گيرند. انگشت شست نمايانگر بخش ماگزيلاری (Maxillary) از قوس اول، انگشت اشاره بيانگر زائده مانديبولار (Mandibullar) از قوس اول و انگشت ميانی معادل دو قوس دوم و سوم می‌باشد. انگشت چهارم که نمايشگر قوس چهارم است بر روی غضروف تيروئيد قرار داشته، انگشت کوچک بيانگر قوس ششم می‌باشد (شکل 1). اين انگشتان نشان‌دهنده قوس‌های حلقی می‌باشند و فواصل بين انگشتی، شکاف‌ها و بن بست های حلقی (Pharnygeal clefts pouch) را به ترتيب در سطوح پشت‌دستی و کف‌دستی نشان می‌دهند. بدين ترتيب، در يک شبيه‌سازی منطقی، اطلاعات مربوط به تکامل قوس‌های حلقی به انگشتان دست منتقل می‌شود تا يک پديده ذهنی مشکل و ديرفهم را به يک پديده عينی و ساده غير قابل فراموش شدن بدل سازد. اين روش جديد آموزشی، راهکاری را نشان می‌دهد که هر دانشجويی با استفاده از انگشتان خود و قراردادن آن بر روی صورت و گردن خود و يا افراد داو طلب، براحتی می‌تواند اطلاعات قوس‌ها و عناصری را که از آنها به وجود می‌آيند در ذهن خويش تجديد نمايد.
