摘要：استفاده از نرم‌افزارهای رايانه‌ای در تحليل داده‌های پژوهشی، پديده‌ای رو به رشد است. بهره‌گيری از نرم‌افزارهای خاص تحليل داده‌های کيفی از بيست سال پيش شروع شده و در معرض تغييرات زيادی قرار گرفته است. قبل از استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی و حتی در کنار آن، پژوهشگران از نرم‌افزارهای رايجی مانند واژه پردازها برای کمک به کار تحليل بهره می‌گرفته‌اند. نرم‌افزارهای گوناگون طراحی شده دارای قابليت‌های متفاوتی، از قبيل کدگذاری متن و جستجوی متن برای دفعات تکرار اين کدها، تا قابليت نظريه‌پردازی را شامل می‌شود. همچنين موارد ديگری، از قبيل مشخص کردن کدهايی که همزمان يا در کنار هم رخ می‌دهند، يافتن ارتباطات احتمالی بين کدها، متصل کردن يادداشت به کدها، جستجوی يادداشت‌ها برای يافتن موارد مشترک و نمايش داده‌ها به طرق مختلف، برخی از قابليت‌های ديگر اين نرم‌افزارهاست. استفاده از اين قابليت‌ها موجب صرفه‌جويی در وقت، توانايی مديريت حجم وسيعی از اطلاعات، افزايش صحت و اعتبار داده‌ها، دقيق بودن شيوه برخورد با داده‌ها و امکان انجام تحليل‌های پيچيده‌تر می‌شود. در کنار اين مزايا، محدوديت‌هايی نيز در استفاده از اين نرم‌افزارها وجود دارد که از جمله آنها يکنواخت‌سازی رويکرد‌های تحليل داده‌های کيفی، دادن امتياز بيش از حد به کدگذاری، فاصله گرفتن محقق از داده‌ها و تجاری شدن نرم‌افزارها است. وجود چنين مزايا و معايبی اين سؤال را مطرح می‌کند که آيا از نرم‌افزار برای تحليل داده‌های کيفی استفاده شود يا خير؟ اگرچه پاسخ صريحی به اين سؤال وجود ندارد. بايد گفت اين وظيفه محقق است که با توجه به جوانب گوناگون مربوط به تحقيق خود، در خصوص اين امر تصميم‌گيری کند. نکته درخور توجه اين است که محقق می‌تواند با رعايت مجموعه‌ای از نکات، محدوديت‌های اين نرم‌افزارها را به حداقل برساند. موارد زيادی در مورد انتخاب نوع نرم‌افزار وجود دارد که در مقاله به آن پرداخته شده است. بطور کلی، می‌توان گفت نرم‌افزارهای در دسترس بيشتر به عنوان ابزاری برای کمک به تحليل هستند و به تنهايی نمی‌توانند داده‌ها را تحليل کنند. به عبارت ديگر، تفسير و تحليل داده‌های کيفی همچنان جزو مسؤوليت اصلی محقق است.
其他摘要：The use of softwares for analyzing research data is increasing everyday. Making use of softwares specified for the analysis of qualitative data has begun since 20 years ago, and has been exposed to so many changes so far. Researchers have used the existing softwares such as word processors to facilitate the analysis practice, even before using specific softwares. Different softwares have several capabilities from encoding the text and searching through the text for repetitions of the codes to proposing hypothesis. Furthermore, other feَAutres such as determining the codes occurring simultaneously or at the same place, finding the associations between the codes, attaching notes to the codes, searching the notes to find common instances, and displaying data in different modes are some other potentialities of these softwares. Making use of these feَAutres leads to saving time, managing large volume of information, enhancing the accuracy and validity of the data, and possibility of performing more complicated analysis. Beside these benefits, there are some limitations in using these softwares such as uniformity of the approaches used to analyze qualitative data, emphasizing too much on coding the data, separating the researcher from data, and the trading aspects of the softwares. Presence of such benefits and limitations brings up the question that whether or not to use these softwares for analyzing qualitative data. Although there is no clear answer to this question, it is the researcher's job to decide for this issue, considering different aspects of his own study. There are so many points to consider in choosing the type of software which will be mentioned in this article. In general, the available softwares are just to facilitate the analysis process, not to analyze the data by themselves. In other words, the analysis and interpretation of the qualitative data is always the researcher's main responsibility.
