标题：مقايسه ميزان انطباق برنامه دروس تخصصی و کارآموزی تجربه شده کارشناسی مامايی با نيازهای شغلی از ديدگاه مدرسان و ماماهای شاغل در استان اصفهان
其他标题：Comparison between core courses curriculum and hands on programs experienced by BS midwives and occupational needs from the viewpoint of teachers and midwives working in Isfahan.
摘要：مهم‌ترين عناصر آموزش عالی، برنامه‌های درسی آن است که بايستی از تناسب لازم در راستای اهداف، وظايف و تحولات مربوط برخوردار بوده تا بتواند نقش مؤثر خود را ايفا نمايد(1). با توجه به تغييرات مداوم در انتظارات و نيازهای مصرف‌کنندگان محصول تعليم و تربيت در علوم پزشکی (يعنی مردم و جامعه)، ضرورت تحول و نوآوری مستمر و رفع نقايص در برنـامـه درسی دانشگاه‌هـای علـوم پزشکی کشـور احساس می‌شود. در کشور ما نيز اين نياز به خوبی احساس شده است و بر همين مبنا از چند سال پيش وزارت بهداشت، درمان و آمـوزش پزشکی برخی دانشگاه‌ها را متـولی بازنگـری در برنامه‌های درسی رشته‌های مختلف علوم پزشکی نموده است(2و3). جهت اصلاح اين فرآيند دست‌اندرکاران رشته و فراگيران از بهترين افرادی هستند که می‌توانند برنامه‌های درسی را مورد ارزشيابی قرار دهند(4). هدف از اين تحقيق بررسی «ميزان انطباق برنامه دروس تخصصی و کارآموزی تجربه شده کارشناسی مامايی با نيازهای شغلی از ديدگاه مدرسان و ماماهای شاغل در استان اصفهان» می‌باشد. مطالعه حاضر يک مطالعه توصيفی از نوع پيمايشی می‌باشد. جامعه آماری آن شامل مدرسان رشته کارشناسی مامايی در دانشگاه آزاد و دولتی و همچنين کارشناسان مامايی شاغل در مراکز بهداشتی دولتی، بهداشتی خصوصی، مراکز درمانی دولتی، مراکز درمانی خصوصی استان اصفهان هستند. نمونه‌گيری به صورت تصادفی طبقه‌ای بوده و تعداد افراد نمونه هر طبقه با تعداد افراد همان طبقه در جامعه متناسب گرديد. در اين تحقيق نظرات 15 نفر از مدرسان و 145 نفر از ماماهای شاغل مورد بررسی قرار گرفت. در جمع‌آوری اطلاعات، با استفاده از پرسشنامه محقق‌ساخته، سؤالات پنج‌گانه تحقيق مورد بررسی قرار گرفت. روش تجزيه و تحليل اطلاعات به صورت استفاده از آمار توصيفی و استنباطی بوده است. پايايی پرسشنامه بر اساس ضريب آلفای کرونباخ 83/0 محاسبه گرديد. روايی آن نيز توسط 10 تن از اساتيد و صاحب‌نظران رشته های علوم تربيتی و مامايی به تأييد رسيد. پرسشنامه شامل 21 سؤال و دارای 4 قسمت بدين شرح بود. (الف) ويژگی‌های دموگرافيک در قسمت (ب) بررسی تناسب اهداف آموزشی با نيازهای شغلی (ج) بررسی انطباق دروس تخصصی و کارآموزی با نيازهای شغلی (د) عناوين دروس جديد در دانشگاه‌های دنيا. گويه های پرسشنامه بر اساس مقياس ليکرت پنج قسمتی از بسيار کم تا بسيار زياد با نمره يک تا پنج نمره‌گذاری می‌شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS-13 آناليز شد. از آزمون t تک متغيره و تحليل واريانس چند متغيره (MANOVA) جهت مقايسه نظرات مدرسان با ماماهای شاغل استفاده گرديد. محاسبات آماری بر روی 154 پرسشنامه انجام شد (4% ريزش به علت عدم عودت و يا نقص در پاسخگويی بود). در بين ماماها بيشترين نسبت پاسخ‌دهندگان (7/35%) در سنين 35-30 سال بوده، مدرک کارشناسی داشته (6/76%) و در مرکز بهداشتی درمانی خصوصی (9/40%) و به مدت کمتر از 5 سال (8/31%) مشغول به خدمت بودند. گروه مدرسان اغلب در محدوده سنی 40-35 سال بوده و در دانشگاه آزاد اسلامی مشغول به خدمت بوده و مدرک کارشناسی ارشد داشتند. در تحليل استنباطی به منظور بررسی سطح معناداری از آزمون t در سطح 05/0= استفاده شد که با توجه به اين که ميانگين حاصله (56/3) از سطح متوسط (3) بزرگ‌تر بود و t حاصله نيز از مقدار بحرانی بزرگ‌تر بود، بنابراين می‌توان اذعان داشت: بين دروس تخصصی و کارآموزی تجربه شده رشته کارشناسی مامايی با نيازهای شغلی آنان از ديدگاه مدرسان و ماماهای شاغل انطباق وجود دارد. با توجه به ميانگين‌های حاصله، دروس بيماری‌های زنان- ناباروری، اختلالات جنسی، اصول تغذيه و تغذيه مادر و کودک، جنين‌شناسی، ژنتيک، بارداری و زايمان، نشانه‌شناسی و معاينات فيزيکی، بيماری‌های داخلی- جراحی و فيزيوپاتولوژی، بهداشت مادر و کودک و تنظيم خانواده، نوزادان، کودکان، کارآموزی بارداری و زايمان، نوزادان، نشانه‌شناسی، داخلی- جراحی، بهداشت مادر و کودک و تنظيم خانواده و بيماری‌های زنان منطبق با نيازهای شغلی ماماها می‌باشد. از نظر مدرسان گويه «بارداری و زايمان» بيشترين تناسب وگويه «راديولوژی – سونوگرافي» کم‌ترين تناسب را با نياز شغلی داشتند، در حالی که از نظر ماماها گويه «کارآموزی نوزادان» بيشترين تناسب و گويه «راديولوژی – سونوگرافي» کم‌ترين تناسب را با نياز شغلی داشتند که اين تفاوت نظر در موردبيشترين تناسب، جای تأمل دارد. در اين پژوهش محقق به دنبال مقايسه نظرات مدرسان و ماماهای شاغل در مورد ميزان تناسب دروس تخصصی و کارآموزی با نيازهای حرفه‌ای در عمل بود که تجزيه و تحليل پاسخ‌های ارائه شده مدرسان و ماماهای شاغل نشان داد که بايستی کارآموزی‌های دروس تخصصی هم بيشتر شود و هم توسط اساتيد مجرب ارائه گردد. از طرفی تقاضای کاهش تعداد افراد در گروه‌های کارآموزی نشانه توجه پاسخ‌دهندگان به اهميت دروس عملی و خاص رشته مامايی است. در اين تحقيق تمامی دروس تخصصی و کارآموزی به صورت تک به تک مورد پرسش مدرسان و ماماهای شاغل قرار گرفت. تحقيقات برزو و همکارانش در سال 87 و ابراهيمی و همکارانش در سال 80 در رشته پرستاری نيز هر دو خواستار توجه بيشتر به دروس عملی بودند(2و5).
