摘要：نيروی انسانی کارآمد، علاقه‌مند و متعهد، نقش اساسی در ارتقای سطح سلامتی جامعه ايفا می‌کند(1). از طرفی با توجه به اين که علاقه‌مندی و رضايت از رشته تحصيلی يکی از مهم‌ترين عوامل مؤثر در امر آموزش و موفقيت دانشجويان است؛ توجه به اين موضوع بايد در صدر اولويت‌های برنامه‌ريزی آموزشی قرار گيرد(2). مطالعات نشان داده‌اند که ميزان مشروط شدن در دانشجويانی که رضايت کمتری از رشته تحصيلی خود دارند، بيشتر است(3). بين ميزان رضايت رشته تحصيلی و پيشرفت تحصيلی در دانشجويان ارتباط وجود دارد(4). با توجه به حساسيت شغلی بسيار بالای گروه‌های علوم پزشکی، به دليل ارتباط مستقيم با جان انسان‌ها و سلامتی جامعه، اهميت توانمندسازی آنها دوچندان می‌شود و هر عاملی که بتواند اين توانمندی را افزايش دهد از اهميت بالايی برخوردار است. لذا با توجه به اهميت موضوع و نظر به اين که تاکنون مطالعات کافی در زمينه بررسی رضايت‌مندی دانشجويان از رشته تحصيلی‌شان در دانشجويان دانشگاه علوم پزشکی گلستان، انجام نشده است، اين مطالعه با هدف تعيين رضايت‌مندی دانشجويان دانشکده‌های پيراپزشکی و بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گلستان از رشته تحصيلی خود طراحی و اجرا شد. روش: در اين مطالعه توصيفی مقطعی، 150 نفر از دانشجويان دانشکده‌های پيراپزشکی و بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گلستان در سال 1390، که حداقل يک ترم تحصيلی کامل را در اين دانشگاه گذرانده بودند و در زمان انجام پژوهش نيز در اين دانشگاه مشغول به تحصيل بودند، وارد مطالعه شدند. دانشجويان انتقالی و ميهمان، از مطالعه خارج شدند. روش نمونه‌گيری به صورت سيستماتيک بوده که با استفاده از فهرست کلاسی دانشجويان انجام شد. داده‌ها از طريق پرسشنامه و از طريق حضور در کلاس‌های آموزشی تکميل شد. اين پرسشنامه قبلاً در مطالعه چنگيزی آشتيانی مورد استفاده قرار گرفته و روايی و پايايی آن با محاسبه ضريب آلفای کرونباخ (83/0=α) مورد تأييد قرار گرفته بود(5). پرسشنامه مشتمل بر 2 بخش بوده؛ بخش اول 12 آيتم داشت و اطلاعات دموگرافيک و عوامل مرتبط با رضايت تحصيلی (سن، جنس، وضعيت تأهل، رشته و مقطع تحصيلی، ترم تحصيلی، تعداد واحد گذرانده شده، شغل و تحصيلات پدر، وضعيت اقتصادی، وضعيت اشتغال، مشروط شدن) را بررسی می‌کرد. بخش دوم پرسشنامه مربوط به بررسی ميزان رضايت‌مندی دانشجويان از رشته تحصيلی خود، شامل 7 سؤال 5 قسمتی (از خيلی کم تا خيلی زياد با امتياز بين 1 تا 5)، بود، بدين ترتيب دامنه نمرات بين 7 تا 35 به دست آمد. نمرات 7 تا 12 نشان‌دهنده رضايت خيلی کم، 13 تا 18 کم، 19 تا 24 متوسط، 25 تا 30 زياد و 31 تا 35 رضايت بسيار زياد بود. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS-15 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. برای بررسی تفاوت بين ميانگين نمره رضايت‌مندی تحصيلی با ترم تحصيلی، شغل پدر، تحصيلات پدر و وضعيت اقتصادی از آزمون آناليز واريانس و به منظور بررسی تفاوت بين ميانگين نمره رضايت‌مندی تحصيلی با تعداد واحد گذرانده (کمتر از 50 و بيش از 50 واحد)، گروه‌های سنی (20 سال و کمتر، بالای 20 سال)، جنس، وضعيت اشتغال و مشروط شدن، از آزمون تی مستقل استفاده شد. 05/0α< به عنوان سطح معناداری آزمون‌ها در نظر گرفته شد. نتايج: در مجموع 150 دانشجو در تحقيق حضور داشتند که پرسشنامه‌هاي150نفر تجريه و تحليل شد (درصد پاسخ‌دهي100%). ميانگين سنی آنها 12/2±20/22 سال بود. 63 نفر(42%) دانشجويان مورد بررسی زن بودند. ميزان رضايت از رشته تحصيلی در7 دانشجو (7/4%) خيلی کم،28 دانشجو (7/18%) کم، 70 دانشجو (7/46%) متوسط،32 دانشجو (3/21%) زياد و13 دانشجو (7/8%) بسيار زياد بود. ميانگين و انحراف معيار نمره رضايت‌مندی برابر با 66/5±28/22 بود، که نشان‌دهنده ميزان رضايت متوسط دانشجويان از رشته تحصيلی‌شان بود. ميانگين و انحراف معيار نمره رضايت دانشجويان ترم‌های تحصيلی مختلف به ترتيب عبارت بود از 62/5±26/23 ترم 2 و 3، 35/5±48/20 ترم 4 و 5 و 78/5±33/21 ترم 6 و بالاتر و به طوری که بالاترين ميزان رضايت مربوط به ترم‌های 2 و3 و کمترين مربوط به ترم‌های 4 و5 بود. بر اساس آزمون آماری تحليل واريانس بين ميانگين نمرات رضايت‌مندی در ترم‌های مختلف تفاوت آماری معناداری وجود داشت(02/0, p=98/3f=). ميانگين و انحراف معيار نمره رضايت‌مندی در دانشجويانی که کمتر از 50 واحد گذرانده بودند (57/5±13/23) بيشتر از دانشجويانی بود که بيش از 50 واحد گذرانده بودند (62/5±03/21). بر اساس آزمون تی مستقل اين تفاوت معنادار بود (02/0, p=26/2t=). ميانگين نمره رضايت از رشته تحصيلی در دانشجويانی که شغل پدرشان کارمند بود (57/5±65/23)، به طور معناداری بيش از شغل آزاد (71/5±47/21) و بی‌کار (25/6±57/19) بود (02/0, p=70/3f=). ميانگين نمره رضايت از رشته تحصيلی در دانشجويانی که پدر آنها بی سواد بوده (94/4±72/17) و يا تحصيلات ابتدايی داشتند (92/5±57/20) به طور معناداری کمتر از تحصيلات راهنمايی (23/5±82/21)، ديپلم (74/4±46/23) و دانشگاهی (05/6±34/24) بود (002/0, p=50/4f=). ميانگين و انحراف معيار نمره رضايت از رشته تحصيلی در دانشجويان مشروط برابر 12/7±55/17 بود که به طور معناداری کمتراز دانشجويان غير مشروط (46/5±61/22) بود (009/0, p=6/2t=). ميانگين و انحراف معيار نمره رضايت از رشته تحصيلی در گروه سنی کمتر از 20 سال برابر 37/4±25/23 و در گروه سنی بالای 20 سال برابر 00/6±97/21 بود، اما از نظر آماری تفاوت معناداری بين ميانگين نمره رضايت از رشته تحصيلی در دو گروه سنی مشاهده نشد (240/0, p=17/1t=). ميانگين و انحراف معيار نمره رضايت از رشته تحصيلی در زنان برابر 00/6±47/22 و در مردان برابر 44/5±13/22 بود اما از نظر آماری تفاوت معناداری بين ميانگين نمره رضايت از رشته تحصيلی در دو جنس مشاهده نشد (720/0, p=360/0t=). ميانگين و انحراف معيار نمره رضايت از رشته تحصيلی در دانشجويان دارای وضعيت اقتصادی ضعيف برابر 87/6±83/21، متوسط برابر 95/4±48/21 و خوب برابر 25/6±61/23 بود اما از نظر آماری تفاوت معناداری بين ميانگين نمره رضايت از رشته تحصيلی در وضعيت‌های اقتصادی ضعيف، متوسط و خوب مشاهده نشد (095/0, p=39/2f=). ميانگين و انحراف معيار نمره رضايت از رشته تحصيلی در دانشجويان شاغل برابر 98/5±82/23 و در دانشجويان غير شاغل برابر 58/5±00/22 بود. از نظر آماری تفاوت معناداری بين ميانگين نمره رضايت از رشته تحصيلی در دانشجويان شاغل و غير شاغل مشاهده نشد(15/0, p=42/1t=). بحث و نتيجه‌گيری: رضايت‌مندی از رشته تحصيلی در مطالعه حاضر در سطح مطلوبی نيست که با نتايج مطالعه ادراکی(4) هم‌خوانی دارد. اما در مطالعه فتاحی(2) اکثر دانشجويان به رشته تحصيلی خود علاقه داشتند که با نتايج مطالعه حاضر هم‌خوانی ندارد. همچنين در مطالعات سنايی نسب(6) و رجالی(7) نيز بيش از 90 درصد از دانشجويان از رشته تحصيلی خود رضايت داشتند و نگرش مثبتی نسبت به رشته تحصيلی خود داشتند. به نظر می‌رسد بخشی از اين تفاوت‌ها مربوط به سطح دانشگاه‌ها و محيط آموزشی دانشگاه‌ها باشد. از ساير علل اين تفاوت‌ها می‌توان به برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌ها و نقش دانشکده‌ها، گروه‌های آموزشی و اساتيد بر بهبود نگرش نسبت به رشته تحصيلی و رضايت‌مندی از رشته تحصيلی اشاره نمود. دانشجويان مطالعه حاضر رضايت‌مندی مطلوبی از رشته تحصيلی‌شان نداشتند. با توجه به اين که عواملی مانند شغل و تحصيلات پدر، ترم تحصيلی و تعداد واحد گذرانده شده در رضايت‌مندی از رشته تأثير دارند و همچنين با توجه به اين که رضايت‌مندی در دانشجويان مشروط کمتر بوده، پيشنهاد می‌شود؛ دانشجويانی که احتمال دارد رضايت کمتری از رشته تحصيلی خود داشته باشد شناسايی شده و مداخلات لازم جهت افزايش رضايت‌مندی و علاقه به رشته در آنها انجام شود.
