摘要：اخيراً با توجه به بهبود تغذيه، بهداشت و درمان، عمر انسانها طولانیتر شده است و روز به روز به تعداد سالمندان افزوده میگردد(1). به دليل تغييرات فيزيولوژيکی که با بالا رفتن سن رخ میدهد ،سالمندان بيش از سنين ديگر به بيماریهای گوناگون مبتلا میشوند و حداقل نود درصد از تمامی سالمندان به يک بيماری مزمن مبتلا هستند(2)، با وجود چنين مشکلاتی نيازهای مراقبتی وسيعتری برای سالمندان پيش میآيد. نگرش نسبت به مراقبت از بيماران سالمند از مسايل تعيين کننده رفتار مراقبتی است که بر سلامت و بهبودی سالمندان تأثير میگذارد(3). اما شواهد نشان میدهد که دانشجويان پزشکی نه تنها نسبت به مراقبت از سالمندان بیعلاقه هستند بلکه حتی نسبت به بيماران جوان خدمات کمتری را نيز به آنها ارائه میدهند(4). در برخی مطالعات ديده شده که آموزشهای خاص در ارتباط با طب سالمندی باعث بهبود نگرش دانشجويان پزشکی شده است(4تا5). ولی در برخی ديگر مطالعات اين آموزشها باعث منفیتر شدن نگرش دانشجويان شده است (6). اين ابهام و تناقض در ادبيات موجود، ضرورت انجام بررسیها بيشتر در اين زمينه را مطرح میسازد. اين مطالعه به منظور بررسی تأثيرآموزش واحد طب سالمندی بر نگرش دانشجويان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اهواز نسبت به سالمندان انجام شد. روش: اين مطالعه يک مطالعهی توصيفی بود. جامعه پژوهش، شامل کليه دانشجويان پزشکی ترم 8 دانشکده پزشکی دانشگاه جندی شاپور اهواز، در طی 2 سال متوالی (1388 تا 1390) بود، اين تعداد 52 نفر بودند که از اين تعداد 3 نفر به دليل حذف واحد و 9 نفر به دليل غيبت بيشتر از 2 جلسه از مطالعه خارج شدند و 40 نفر معيارهای ورود به مطالعه (گذراندن واحد درسی در همين دانشگاه، شرکت در حداقل 15 جلسه از کلاسها) را داشتند دوره آموزش طب سالمندی توسط دانشکده پزشکی برای دانشجويان پزشکی عمومی طراحی شده است. اين درس شامل 2 واحد درس تئوری است (17 جلسه 2 ساعته) که در طول ترم 8 تحصيلی ارائه میگردد. مطالب تدريس شده شامل شايعترين و مهمترين بيماریهای سالمندی است و مدرسين، اعضای هيأتعلمی دانشکده پزشکی با تخصصهای مربوطه هستند. به عنوان مثال افسردگی در سالمندان توسط متخصص روانپزشکی ارائه میگردد.شرکتکنندگان قبل از شروع اولين جلسه کلاس تئوری و يک هفته بعد از پايان امتحان واحد طب سالمندی، پرسشنامه را تکميل کردند. دانشجويان در بدو ورود درباره اهداف پژوهش توجيه شدند و در صورت تمايل، بعد از امضای رضايتنامه آگاهانه، پرسشنامه GAS "Geriatric Attitudes Scale"(7) را با کد و بدون ذکر نام تکميل کردند. پرسشنامه بعد از گذراندن دوره مجدداً با همان کد تکميل شد. اين پرسشنامه که توسط روبن (Reuben) و همکاران تهيه و اعتباريابی شده است، 14 گويه دارد که هر گويه روی يک مقياس پنج درجهای ليکرت از 1 تا 5 درجهبندی شده است. در هر سؤال به مثبتترين پاسخ درزمينه نگرش نسبت به سالمندان عدد 5 و به منفیترين پاسخ عدد 1 اختصاص میيابد. حداکثر نمرهی پرسشنامه 70 و حداقل 14 است. روبن (Reuben) و همکاران ضريب همسانی درونی اين پرسشنامه را 76/0=α گزارش دادند(7). حسنوند عموزاده نيز اعتبار و پايايی بالايی را برای فرم فارسی اين پرسشنامه گزارش داد(8). جهت آناليز دادهها از نرم افزار SPSS-20و از آمار توصيفی و از آزمون آماری t با نمونههای جفت جهت بررسی تفاوت ميانگين نمرات قبل و بعد از آموزش نسبت به نگرش به سالمندی استفاده شد. نتايج: تمامی 40 پرسشنامه توزيع شده بازگشت داده شد و تجزيه و تحليل شد (100% برگشتپذيری). از بين شرکتکنندگان 8 نفر مرد (20%) و 32 (80%) نفر زن بودند. ميانگين سنی (91/0±) 64/22 سال بود. آزمون آماری تی زوج تفاوت معناداری بين ميانگين نمرات نگرش کلی دانشجويان نسبت به سالمندان قبل از گذراندن درس (14/4±32/44) و پس از آن (75/3±50) نشان داد(001/0 P<)، يعنی نگرش نسبت به سالمندان پس از گذراندن درس طب سالمندی به طور مثبت ارتقا يافت. بحث و نتيجهگيری: بر اساس نتايج اين مطالعه ميانگين نمرهی نگرش دانشجويان نسبت به سالمندان پس از برگزاری واحد آموزشی افزايش يافته است.مطالعات ديگری نيز همراستا با پژوهش حاضر، مبين نقش مثبت آموزش در ارتقای نگرش افراد نسبت به سالمندان بوده است(4تا7). با توجه به نتايج مطالعه کنونی و نتايج ساير مطالعات، ايجاد فرصتهای بيشتر برای دانشجويان پزشکی و غنیسازی محتوای آموزشی جهت ارتقای نگرش مثبت نسبت به سالمندان و مراقبت از آنها مؤثر است. نتايج به دست آمده از اين مطالعه برای مدرسانی که تصور میکنند فعاليتشان تأثيری بر نگرش دانشجويان ندارد و ادراک يا نگرش دانشجويان خارج از کنترل است قابل توجه است. اين دوره میتواند باعث ارتقای نگرش مثبت نسبت به سالمندی گردد.
