زمينه و هدف: از آن جا که اعضای هيات علمی از مهم ترين سرمايه های مراکز آموزش عالی به شمار ميروند، بررسی و شناسايی عوامل مرتبط با اين منابع که می توانند بر عملکرد و استرس شغلی آنها موثر باشند، از اهميت روز افزونی برخوردار شده است. بر اين اساس هدف پژوهش حاضر بررسی اثر ميانجی رفتار پاسخگويی فردی در روابط علی وجدان و توافق پذيری با استرس و عملکرد شغلی اعضای هيات علمی بود.

  روش بررسی: به منظور انجام اين مطالعه نمونهای به حجم 250 نفر عضو هيات علمی به روش نمونهگيری تصادفی طبقهای از سه دانشگاه دولتی انتخاب شدند. دادهها از طريق مقياس پنج عامل بزرگ شخصيت نئو، پرسشنامه استرس، عملکرد شغلی و پرسشنامه پاسخگويی فردی جمعآوری گرديد. به منظور ارزيابی روابط بين متغيرهای مکنون و اندازهگيری شده در الگوی مفهومی، از مدليابی معادلات ساختاری استفاده شد.

  يافتهها: نتايج نشان داد که ويژگی شخصيتی با وجدان بودن با استرس رابطه منفی و معنيدار؛ با احساس پاسخگويی رابطه مثبت و معنيدار و ويژگی شخصيتی توافق پذيری با عملکرد رابطه مثبت و معنيدار و با احساس پاسخگويی رابطه منفی و معنيدار دارد. همچنين نتايج نشان داد که رابطه بين با وجدان بودن و استرس شغلی از طريق احساس پاسخگويی ميانجيگری ميشود. نقش ميانجی پاسخگويی احساسی در رابطه بين ويژگی شخصيتی توافق پذيری و عملکرد شغلی نيز تائيد شد.

  نتيجه گيری: بر اساس يافتههای پژوهش، پاسخگويی فردی رابطه بين ويژگيهای شخصيتی با استرس و عملکرد شغلی را تحت تأثير قرار ميدهد. اين نتايج بر ضرورت بازشناسی نقش ميانجی پاسخگويی فردی در بررسی رابطه علی ويژگيهای شخصيتی وجدان و توافق پذيری با استرس و عملکرد شغلی تأکيد ميکند.

  Background and aims: since faculty members are among the most important assets of higher education institutes, surveying and identifying factors associated with these sources which can be effective on their performance & stress, have gained increasing importance. Accordingly, the aim of this study was surveying the mediating effect of individual accountability in causal relations among conscientiousness, agreeableness, and stress and job satisfaction of faculty members.

  Methods: To conduct this study a sample consisting of 250 faculty members in three state universities were chosen using random stratified sampling. The data were gathered through NEO big five factor inventories and stress, job satisfaction and individual accountability questionnaires. To evaluate the relations among latent variables, measured in conceptual model, the structural equation modeling was used.

 Results: The results showed that the personality trait of conscientiousness bears a negative and significant relation with stress, a positive and significant relation with felt accountability,
and the personality trait of agreeableness bears a positive and significant relation with satisfaction and a negative and significant relation with accountability. The results also showed that the relation between conscientiousness and job satisfaction is mediated through felt accountability. The mediating role of the felt accountability in the relation between the personality trait of agreeableness and job satisfaction was confirmed.
Conclusion: According to the results, individual accountability affects the relation among personality traits, stress and job satisfaction of faculty members. The results put emphasis on the necessity of reassessing the mediating role of individual accountability in surveying the causal relation among personality traits of conscientiousness, agreeableness, and stress and job satisfaction.