زمينه و هدف: ارزيابيHSE پيمانکار يکی از موضوعات مهم مورد نظر کارفرما به شمار می‌رود که در انتخاب يک پيمانکار نقش دارد. روش مناسب ارزيابی می‌تواند نقش مهمی در انتخاب پيمانکار شايسته بازی کند. در اين مقاله يک روش جديد ارزيابی HSE پيمانکاران در مرحله پيش از عقد قرار داد ارائه شده است.

روش بررسی: به منظور تدوين اين روش جديد، پيمان‌ها به سه رده مختلف پيشرفته، متوسط و مقدماتی تقسيم‌بندی شدند. سپس پرسشنامه اطلاعات HSE پيمانکار برای بررسی وضعيت پيمانکار پيش از ورود به مناقصات در قالب 40 سئوال تنظيم گرديد. جهت امتيازدهی به پرسشنامه مذکور و تعيين رتبه پيمانکار، 29 شاخص برای ارزيابی اوليه HSE پيمانکار مطابق با سئوالات پرسشنامه مذکور و در قالب هفت عنصر مدل HSE انجمن بين‌المللی توليدکنندگان نفت و گاز تدوين گرديد. با توجه به اينکه نقش هر شاخص، در هر يک از سه سطح پيمانی تعريف شده متفاوت است لذا، عناصر هفتگانه مدل HSE به تفکيک سطوح پيمان وزن‌دهی شدند. براساس وزن‌های بدست آمده، شيوه امتيازدهی پيمانکاران در هر سطح پيمان مشخص گرديد. سرانجام‏، پيمانکاران براساس امتياز کسب کرده از ارزيابی HSE خود در 4 گروه A، B، C و D رتبه‌بندی شدند.

يافته‌ها: نتايج حاصل از اين مطالعه نشان داد که وزن عناصر مدل HSE در هر رده از پيمان‌های سه گانه متفاوت است. در پيمان‌های پيشرفته و متوسط، تعهد و رهبری (به ترتيب با ضريب 9/4 و 3/4) و در پيمان‌های مقدماتی اجرا و پايش (با ضريب 3/3) دارای بيشترين وزن می‌باشند. همچنين خط مشی و اهداف راهبردی در هر سه گروه پيمان دارای کمترين وزن (در پيمان‌های پيشرفته 4/4، متوسط 6/3 و مقدماتی 4/2) می‌باشند. براساس روش رتبه بندی ارائه شده حداقل امتياز کسب شده لازم برای واگذاری يک پيمان سطح 1 (پيشرفته) به يک پيمانکار رتبه A مساوی 537 و حداکثر امتياز کسب شده برای يک پيمانکار رتبه D جهت احراز يک پيمان سطح 3 (مقدماتی) مساوی 123 می‌باشد.

نتيجه‌گيری: با روش رتبه بندی پيشنهادی می‌توان کليه پيمانکاران را در مرحله پيش از عقد قرارداد ارزيابی نمود.

  Background and aims: ‏ Evaluation of the contractor’s HSE is a key issue for the employer that influences the selection of a contractor. An appropriate method of assessment can play a significant role in the selection of qualified contractors. This paper presents a new method for ranking of contractor’s HSE at pre-contract stage of a project.

  Methods: To develop this new evaluation method, the c ontracts were categorized in 3 groups of advanced, medium and preliminary. In order to pre-assess the contractors’ status prior to their participation in bids, an HSE data questionnaire was developed in the frame of 40 questions. Then 29 indices were developed for primary HSE assessment based on International Association of Oil and Gas Producers (OGP). Because the role of each index is different in each category of contracts thus, seven elements of HSE model were weighted on the basis of contract category. Contractors scoring system was developed in each category of contract based on the obtained weights. Finally the contractors were categorized in four groups of A, B, C and D based on their scores obtained from their HSE evaluation.

  Results: The results revealed that each term of HSE have different weight in each contract category. In advanced (group 1) and medium (group 2) contracts, the leadership plus commitment (coefficient of 4.9 and 4.3 respectively) and in preliminary contracts the execution and monitoring (coefficient 3.3) have the highest weights. The Strategy and goals have the minimum weight in all 3 types of contracts (e.g. 4.4 in advanced, 3.6 in medium and 2.4 in preliminary contracts). The minimum score required for an A group contractor to get an advanced contract is 537 while the maximum score of a D group contractor to obtain a preliminary contract is 123.

  Conclusion: The new developed method is able to rank the HSE of contractors prior to sign the contract.