期刊名称：FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi
印刷版ISSN：2147-3153
电子版ISSN：2148-2217
出版年度：2021
期号：17
页码：611-652
DOI：10.16947/fsmia.957132
语种：Turkish
出版社：Fatih Sultan Mehmet Vakif University
摘要：Bu çalışmada devrinin vakanüvisi Vasıf Efendi’nin, “İnsan-ı kâmil denilmeğe sezâ,sadru’l-vüzerâ elkabına revâ” diye nitelendirdiği, ünlü bir devlet adamı olduğu kadar edebîve ilmî yeteneğiyle de maruf ve meşhur olan Koca Mehmed Râgıb Paşa’nın (1698/99-1763), Beydâvî’nin Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl isimli tefsirine yazdığı hâşiye irdelenmektedir.Bu amaçla ilk olarak, muhaşşînin hayatından icmâlî olarak bahsedilmektedir.Daha sonra mahtût bir eser olan bu Hâşiye hakkında şekil ve üslûp bakımından bazı bilgilerverilmektedir. Çalışmada eser, metot ve muhteva yönünden de değerlendirilmektedir.Bu çerçevede hâşiyede rivâyet ve dirâyet yöntemlerinin nasıl işlendiği somut örneklerüzerinden tespit edilmeye çalışılmaktadır. Hâşiyenin esbab-ı nüzule yaklaşımı, israiliyatkonusundaki tavrı, i’câzu’l-Kur’ân hakkındaki beyanları, kıraatlere yönelik açıklamaları, sarf ve nahve dair izahları da işlenmektedir. Mühaşşi Koca Ragıb’ın yapmış olduğu fıkhîve kelâmî açıklamalar da bahse konu edilmektedir. Hâşiyede yararlanılan kaynaklar dabelirtilmektedir. Ayrıca bu makalede, eserin Osmanlının hâşiye kültürü içinde ne tür birkıymeti hâiz olduğu, alana nasıl bir katkı sağladığı ve yine birçok başarılı edebî ve tarihîeserler ile adından sıklıkla söz ettiren Râgıb Paşa’nın, İslâmî ilimlerde de aynı derecedebehresi olup-olmadığı şeklindeki birtakım suallere cevaplar aranmaktadır.
