摘要：مقدمه: در هر فرآیند آموزشی، یادگیری و یاددهی به هم وابسته هستند بنابراین، اثربخشی باید از هر دو دیدگاه دانشجو و مدرس بررسی گردد تا از طریق نزدیک کردن دیدگاه‌ها بتوان به آموزش و یادگیری مؤثرتر و بهتری دست یافت. این مطالعه با هدف بررسی عوامل مرتبط با آموزش بالینی اثربخش از دیدگاه مدرسان و دانشجویان دانشکده علوم توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شده است. روش‌ها: در این مطالعه توصیفی مقطعی، جامعه پژوهش شامل مدرسان و دانشجویان سال آخر دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان هستند. که به صورت سرشماری 28 عضو هیأت علمی، مربی و 118 دانشجو وارد مطالعه شدند. ابزار گرداوری اطلاعات پرسشنامه محقق‌ساخته شامل دو بخش اطلاعات دموگرافیک و عوامل مرتبط با آموزش بالینی شامل پنج حیطه کلی خصوصیات فردی فراگیر، خصوصیات فردی مدرس بالین، شرایط محیط بالین، برنامه‌ریزی آموزشی و ارزشیابی بالینی بود که 32 سؤال این قسمت بر مبنای مقیاس لیکرت رتبه‌بندی و به صـورت نامطلوب تا مطلوب و به ترتیب بـا امتیازهـای 0 تـا 4 امتیازبنـدی گردید. از آزمون‌های توصیفی و t مستقل و تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر استفاده شد. نتایج: مقایسه میـانگین مجموع امتیـاز داده شـده به پنج حیطه مورد مطالعه در هر یک ار گروه‌های مدرسان) و دانشجویان، نشان داد که در هر دو گروه، حیطه خصوصیات فردی مدرس بالینی (04/3±74/0) و خصوصیات فردی فراگیر (96/2±67/0) بالا تر از سایر حیطه‌هاست. مقایسه دیدگاه مدرسان و دانشجویان نشان داد که اختلاف میانگین نمراتدر حیطه‌های شرایط محیط بالینی و ارزشیابی بالینی تفاوت معناداری دارد(05/0p<) بدین نحو که در هر دو حیطه میانگین مجموع امتیازات دانشجویان بیشتراز مدرسان بود، شرایط محیط بالینی (49/2±14/1 در مقایسه با 90/1±8/0) و ارزشیابی بالینی (56/2±09/1 در مقایسه با 99/1±98/0). نتیجه‌گیری: دو حیطه خــصوصیات فــردی مــدرس بالین و خــصوصیات فــردی فراگیــر و نسبت به سایر حیطه‌ها تاثیر‌گذاری بیشتری بر آموزش بالینی دانشجویان توانبخشی دارند. لذا مورد توجه قرار دادن و تقویت ویژگی‌های فـردی مدرسان و فراگیــران، تدوین و بازنگری برنامه آموزشی نظام مند، ایجاد محیط مناسب بالینی از بعد امکانات و تجهیـز ات و کارکنـان و ارزشـیابی منظم و دقیق کارورزی و انعکاس به مسؤولین آموزشی می‌تواند اهمیت بسزایی در اثر بخشی آموزش بالینی داشته باشد.
其他摘要：Introduction: Teaching and learning are interdependent in educational process. Teaching effectiveness, therefore, should be investigated both from teachers' and learners' viewpoints in order to achieve a better education. This study was conducted to determine and compare the factors related to effective clinical education from teachers' and students' viewpoint in School of rehabilitation in Isfahan University of Medical Sciences. Methods: In this descriptive cross-sectional study, 23 faculty members and 107 senior students selected through census sampling method. The data collection tool was a researcher made questionnaire consisted of demographic information and factors related to clinical education which contained 5 general areas (individual features of the learner, individual features of clinical teacher, clinical environment, educational planning, and clinical evaluation). 32 questions related to these areas were scored based on a five point likert scale. The data was analyzed by SPSS 18 software. Results: Individual features of clinical teachers (3.04±0.74) and students (2.96±0.67) got the most scores in two groups (faculty members and students). The effect of clinical environment and clinical evaluation were found to be significantly different between students and teachers (p <0.05). Students’ scores were higher than teachers in term of clinical environment (2.49±1.14 vs. 1.90±0.8) and clinical evaluation (2.56±1.09 vs. 1.99±0.98). Conclusion: Two areas of individual features of clinical teachers and students are ،more influential on clinical teaching than other areas. Therefore, attention to and strengthen the individual features of clinical teachers and students, systematic providing and revision of curriculum, providing proper clinical environment (in term of facilities and personnel) ،regular and accurate evaluation of internship course and giving feedback to the educational authorities could be important in the effectiveness of clinical education.
