期刊名称：Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology
印刷版ISSN：1735-4315
电子版ISSN：2228-7515
出版年度：2011
卷号：17
期号：2
页码：83-84
语种：English
出版社：Tehran University of Medical Sciences
摘要：فکر نشر ویژه‌نامه حاضر زمانی ایجاد شد که در کنار غفلت، سستی‌ها، تهدیدها و مانعهای پیشروی بهداشت روان و پیشگیری از سوءمصرف مواد در کشور، تهدید مرگ بار دیگری بدن علاقهمندان و دلسوزان برنامه بهداشت روان و پیشگیری از اعتیاد را به لرزه درآورد. این تهدید انحلال تشکیلات ضعیف سلامت روان و اعتیاد در وزارت بهداشت بود، که بهصورتی پنهان، آرام و بدون انجام فرایند کارشناسی از اواخر سال 1388 آغاز شد و تاکنون با طفرهرفتن مسئولان از پاسخگویی به چراها و چگونه‌ها همراه بوده است. با اینکه آب‌های ویرانگر و نگرانیها از آسیاب و آسیاب‌بان دور شده است و مدیران و کارگزاران مدیریت سلامت روان و اعتیاد با کوششی خستگیناپذیر ادامه راه می‌دهند، سایه تهدید و غفلت همچنان بر سر سلامت روان جامعه سنگینی می‌کند. این شماره در نظر دارد با یاریجویی از دانش و تجربه صاحبنظران به چارهجویی این مهم بپردازد. پس از جلب رضایت مدیران سلامت روان و اعتیاد در وزارت بهداشت برای فراخوان ارسال مقاله، گزارش و نقطه‌نظر درباره چالشهای پیشروی بهداشت روان و پیشگیری از اعتیاد، نشستی تخصصی با حضور صاحبنظران و تصمیمگیران حوزه سلامت روان و اعتیاد در انستیتو روانپزشکی تهران تشکیل شد، تا با گردآوری مباحث و دیدگاههای مطرحشده بتوان دورنمایی از چالشهای پیشروی بهداشت روان و اعتیاد را ترسیم کرد تا بدینوسیله سیاستگزاران، پژوهشگران و متخصصان بتوانند دقیقتر و علمیتر به موضوع بپردازند. یافته‌های این جلسه در یک مقاله با عنوان «چالشهای بهداشت روان و اعتیاد: گزارش نشست تخصصی» آورده شده است (منصوری، شریعت، میرزایی، دارالشفا و بوالهری، 2011). تعدادی از مقالهها نیز دربرگیرنده نظر تخصصی و ارزشمند مرتبط با موضوع و بیانکننده دیدگاههای نو یا بخشهای مغفولمانده بهداشت روان و اعتیاد است. این مجموعه مقاله بیانگر دیدگاهها و تجربه طولانی متخصصانی است که گاه تنها اشارهای از آنها می‌تواند رهگشای بخشی از چالش‌ها و نگرانی‌های سامانه سلامت روان باشد، از جمله میتوان به مقالههای «سلامت روانی- اجتماعی و راهکارهای بهبود آن» و «برخی از چالشهای بهداشت روان و اعتیاد در ایران» اشاره کرد که با ارایه گزارشی از روند موجود و نگرانیها، به چارهجویی پرداختهاند و راهکارهایی برای برون‌رفت از وضعیت موجود بیان کردهاند ( نوربالا، 2011؛ صابری زفرقندی، 2011 ). روانپزشکی جامعهنگر (اجتماعی) شاید یکی از مهمترین زمینههای نادیده گرفتهشده روانپزشکی جامعه امروز ماست. در کشور ما روانپزشکی به درمان در کلینیک و بیمارستان‌های دربسته به سبک 50 سال پیش منحصر شده است. چند گزارش از اقدامات ارزشمندی که در این زمینه در سالهای اخیر و با ابتکار بخش خصوصی و همکاری دلسوزان دانشگاهی انجام شده است، در این شماره آمده است؛ «گشودن درها؛ مقایسه سامانه سلامت روان ایتالیا، اتریش و ایران»، «گزارش بازدید از یک خانه اسکان حمایتی بیماران روانی» ، «مروری بر برنامه‌های آموزش روانپزشکی جامعهنگر» و «آموزش روانپزشکی در بهداشت روان: گزارش یک تجربه» از آن جمله هستند (طاهرخانی، 2011؛ زارعی، احمدزاداصل و بوالهری، 2011؛ شریفی، 2011؛ قاسمزاده، 2011). برنامه ادغام سلامت روان در خدمات بهداشتی اولیه هم به عنوان برنامهای با بیش از 20 سال سابقه در کشور مورد توجه قرار گرفته و شریعت و همکاران (2011) در مقالهای بررسیهای مربوط به آگاهی، نگرش و رضایت‌مندی مراجعان و کارکنان سامانه سلامت روان را به‌طور نظاممند مرور کردهاند. برنامهریزان و مسئولان سلامت روان هم مانند سایر بخش‌ها در سالهای اخیر به کاربرد رایانه و فنآوریهای نو در گردآوری و تحلیل گزارشها روی آوردهاند. دو مقاله «طراحی سامانه ثبت خودکشی در کشور » و «پراکندگی جغرافیایی نیروی انسانی در سامانه ارایه خدمات سلامت روان در سال 1386» از جمله این تلاش‌هاست (حاجبی و همکاران، 2011؛ احمدزاداصل و همکاران، 2011). اعتیاد جنبه دیگری است که تعدادی از مقالههای این ویژه‌نامه به آن پرداختهاند. «بررسی کیفی نیازهای زنان برای درمان اعتیاد» و «ارتباط اعتیاد، تابآوری و مؤلفههای هیجانی» از این دست هستند (رحیمیموقر، ملایریخواه لنگرودی، دلبرپور احمدی، امین اسماعیلی، 2011؛ محمدی، آقاجانی، زهتابآور، 2011). امیدواریم این ویژه‌نامه با پرداختن به برخی از مهمترین موضوعها و چالشهای بهداشت روان و اعتیاد کشور و بررسی آنها از جنبههای گوناگون و ارایه راهکارهایی برای برخورد با آنها، نقشی هر چند اندک در بهبود شرایط کشور داشته باشد و شاید که این نشر سندی از تلاش خبرگان و آگاهان و گامی در راه رسیدن به اتفاقنظر در تحلیل وضع موجود و تلاش برای تأمین سلامت روان جامعه باشد.
