摘要：هدف: نوبت کاری که می‌تواند اثرات نامطلوبی بر جنبه های مختلف زندگی انسان بجا گذارد در قالبها و یا نظامهای گوناگونی اجرا می شود که هر یک دارای ویژگی ها، مزایا و معایب خاص خود می باشند. این مطالعه با هدف تعیین نوع برنامه های 12 ساعته رایج در شرکتهای پتروشیمی و مقایسه آنها از نظر شیوع مشکلات بهداشتی و همچنین پیشنهاد برنامه 12 ساعته مناسب جهت کاهش مشکلات بهداشتی انجام شده است. روش بررسی: این مطالعه مقطعی در 8 شرکت پتروشیمی وابسته به شرکت ملی صنایع پتروشیمی با نظام نوبتی 12 ساعته در منطقه عسلویه انجام گرفت. در این مطالعه 549 نوبت کار با میانگین سنی (75/5) 83/29 سال شرکت نمودند. داده ها بوسیله پرسشنامه استاندارد شده حاوی 54 سئوال در زمینه مشخصات دموگرافیک، برنامه نوبت‌کاری و مشکلات بهداشتی شامل اختلالات گوارشی، قلبی- عروقی، اسکلتی- عضلانی، روحی- روانی، خواب و غیره گردآوری شدند. یافته ها: در بین 549 نوبت کار مطالعه شده، 6/39% در برنامه 4ش-7ر-3ش-7استراحت (4شب-7روز-3شب-7استراحت)، 1/29% در برنامه 7ش-7ر-7استراحت و 3/31% نیز در برنامه 7ر-7ش-7استراحت مشغول به کار بودند. مقایسه شیوع مشکلات بهداشتی اعم از اختلالات گوارشی، قلبی-عروقی و اسکلتی-عضلانی در کارکنان مورد مطالعه بر اساس نوع برنامه نوبتی نشان داد که شیوع این اختلالات در بین نوبت کارانی که در برنامه 7ر-7ش-7استراحت شاغلند، به طور معنی داری بیش از نوبت کاران شاغل در دو برنامه دیگر است (05/0> p ). علاوه بر آن، یافته های مطالعه نشان داد که شیوع مشکلات بهداشتی در نوبت کاران برنامه 4ش-7ر-3ش-7استراحت بیش از شیوع در نوبت کاران برنامه 7ش-7ر-7استراحت می باشد، اما این اختلاف از نظر آماری معنی دار بدست نیامد. نتیجه گیری: اگر چه شیوع مشکلات بهداشتی در هر سه برنامه نوبت کاری بالا بود، اما شانس ابتلا به هر یک از اختلالات در برنامه نوبتی 7ر-7ش-7استراحت بالاتر از دو برنامه دیگر برآورد شد و لذا پیشنهاد می شود برنامه نوبت کاری 7ر-7ش-7 تغییر یافته و برنامه دیگری جایگزین آن گردد. با توجه به نتایج بدست آمده و مطالعات متعدد، برنامه های 12 ساعته ثابت (14ر-7اس و 14ش-7اس) جایگزین مناسبی برای این منظور خواهد بود.
其他摘要：Background and aims Shiftwork that affects diverse aspects of human life is arranged in various schedules, each has its own advantages and disadvantages. This study was carried out with the objectives of determination of common 12-hour shift schedules in petrochemical plants, comparison of shift work health-related problems among employees working in different shift schedules and recommendation of appropriate shift schedule for decrement of related health problems. methods This cross-sectional study was conducted at 8 petrochemical plants in Asalooyeh region related to National Petrochemical Industries in which 12-hour shift schedules were applied. Study population consisted of 549 shift workers with age mean of 29.83±5.75 years. Data on personal details, shift schedule and adverse health effects of shiftwork (i.e. gastrointestinal, cardiovascular, musculoskeletal, psychological, sleep etc. disorders) were collected by anonymous questionnaire. Results Among 549 studied shift employees, 39.6% worked in 4N-7D-3N-7Res (4night-7day-3night-7rest), 29.1% in 7N-7D-7Res and 31.3% in 7D-7N-7Res schedules. Statistical comparison showed that the prevalence of h ealth problems such as gastrointestinal, cardiovascular and musculoskeletal disorders among 7D-7N-7Res schedule shiftworkers were significantly higher than that of other schedules (p 0.05). Conclusion Prevalence of gastrointestinal, cardiovascular and musculoskeletal disorders in all schedules were high, but odds ratios of all problems among 7D-7N-7Res schedule shiftworkers were significantly more than those of the shiftworkers of the other schedules. This schedule should, therefore, be changed to decrease related-health problems. Fixed 14D/14N schedule may be an appropriate substitution.
关键词：نوبت کاری; نظام نوبتی 12ساعته; برنامه های نوبت کاری ; مشکلات بهداشتی; صنایع پتروشیمی
其他关键词：Shiftwork; 12-hour schedule; Shiftwork schedule; Health problems; Petrochemical industry
