摘要：زمینه و هدف : گاز کلر یکی از مواد خطرناک است که در صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد. علیرغم تلاشهای انجام شده جهت کنترل رهایش گاز کلر، رهایش ناگهانی آن در تاسیسات مربوطه رخ می دهد. عدم انجام اقدامات مناسب پس از انتشار این گاز می تواند منجر به صدمه جدی بر روی سلامت کارکنان و جمعیت ساکن اطراف ناحیه صنعتی شود. مطالعه حاضر سناریوهای انتشار گاز کلر را بررسی نموده، سطوح اضطرار را مشخص کرده و الگویی بهینه از واکنش موثرتر و سریع تر با حداقل اقدامات لازم جهت کنترل شرایط اضطراری فراهم می کند. روش بررسی: در این مقاله با استفاده از مطالعه خطر و فرآیند ( Hazard and Operability Study=HAZOP ) و ماتریس ریسک سناریوهای ممکن انتشار گاز کلر در واحد مخازن ذخیره یک مجتمع پتروشیمی بررسی شد.سپس فواصل خطر این سناریوها با توجه به 3-2 - 1 Emergency Response Planning Guideline تعیین گردید. با توجه به شدت گسترش آلودگی و جمعیت در معرض خطر سناریوهای بدست آمده در چهار سطح اضطرار تعریف شده مرکز ایمنی فرآیندهای شیمیایی (Center for Chemical Process Safety=CCPS)دسته بندی شد. در نهایت برای هر دسته از سناریوها با توجه به سطح اضطرار مربوطه الگویی بهینه از برنامه واکنش در شرایط اضطراری ارائه گردید. یافته ها: براساس نتایج این مطالعه ، سناریوهای انتشار گاز کلر بدلیل انفجار فاجعه بار مخزن و نقص اسکرابر در فصل تابستان در سطح اضطرار 4 و در فصل زمستان در سطح اضطرار3 ، انتشار گاز کلر به واسطه پارگی خطوط کلر در فصول تابستان و زمستان در سطح اضطرار3 و انتشار گاز کلر در نتیجه نشتی از فلنج ها و گسکت ها در سطح اضطرار 2 از استاندارد سطوح اضطرار موسسه CCPS طبقه بندی گردید. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که آنالیز خطرات فرآیندی به صورت سیستماتیک با استفاده از روشهای شناسایی خطرات مانند HAZOP و آنالیز پیامد می تواند در شناسایی حوادث احتمالی بزرگ نقش موثری داشته باشد. همچنین با دسته بندی سناریوهای رهایش در یکی از سطوح اضطرار CCPS می توان الگویی بهینه جهت مدیریت شرایط اضطراری انتخاب نمود .
其他摘要：Background and aims Chlorine gas is a dangerous material that is used in chemical industries. In spite of the attempts for chlorine gas release control, sudden releases still occur in the related installations. Not taking proper emergency measures after chlorine gas dispersion may result in serious harm to health of the personnel and the people residing around the industrial area. The present study considers chlorine gas dispersion scenarios, determines emergency levels and presents an optimized pattern for more effective and faster response with the least required measures for emergency conditions control. Methods In the present paper by using Hazard and Operability Study (HAZOP) and risk matrix the possible scenarios of chlorine gas dispersion in storage tanks unit of a petrochemical complex were considered. Then the intervals of these scenarios were determined with a view to Emergency Response Planning Guideline 1-2-3. With a view to the intensity of pollution extension and the population exposed to risk the scenarios were classified in the four emergency levels defined by Center for Chemical Process Safety (CCPS). Finally for each class of scenarios with a view to the related emergency level an optimum pattern of response plan in emergency conditions was presented. Results On the basis of the results of this study, chlorine gas dispersion scenario of the catastrophic explosion of the tank and scrubber system failure in the summer was classified in emergency level 4, in the winter in emergency level 3, chlorine gas dispersion due to chlorine lines rupture in the summer and winter in emergency level 3 and chlorine gas dispersion due to leakage of flanges and gaskets in emergency level 2 according to emergency levels of CCPS. Conclusion The results of this study showed that systematic process risks analysis by use of risks recognition methods such as HAZOP and consequence analysis may have an effective role in recognition of the possible major events. Also by classification of release scenarios in CCPS emergency levels, we can select the best pattern for emergency conditions management.
