摘要：Współczesny morfosystem północnej Polski obejmuje zespół form rzeźby pochodzenia glacjalnego, przekształcanegow okresie holocenu. Wśród licznych uwarunkowań tej unikalnej, najmłodszej strefy morfogenetycznej Polskinależy zwrócić uwagę na uwarunkowania litologiczne i klimatyczno-hydrologiczne oraz udział człowieka w kształtowaniupowierzchni morfologicznej tej części kraju. Biorąc pod uwagę morfogenezę strefy młodoglacjalnej, jej różne podziały fizycznogeograficznei pełnione w niej współczesne funkcje morfodynamiczne, w ujęciu taksonomicznym można wydzielić conajmniej cztery duże współczesne morfosystemy: wysoczyzn morenowych i równin sandrowych, stoków, dolin rzecznych i antropogeniczne,odpowiadające głównym kaskadom współczesnego morfosystemu strefy młodoglacjalnej. Współczesna rzeźbastrefy młodoglacjalnej kształtowana jest przede wszystkim pod wpływem denudacji chemicznej przeważającej nad denudacjąmechaniczną, erozji i akumulacji wód spływających po powierzchniach równinnych i stokowych, intensywnej erozjiwgłębnej w górnych biegach rzek, procesów nadbudowywania równin zalewowych i erozji bocznej w dolnych biegach rzekoraz procesów, zarówno degradacyjnych, jak i agradacyjnych, wywołanych przez działalność człowieka. Od przełomu XX iXXI w. obserwuje się wzrost występowania różnych zjawisk ponadprzeciętnych, w tym ekstremalnych.
其他摘要：The present-day morphosystem of Northern Poland includes landform set of glacial origin that was transformed inthe Holocene. Among numerous controls of this unique and youngest morphogenetic zone of Poland attention should be paidto lithological, climatologic and hydrological conditions as well as man impact on forming the morphological surface in thispart of the country. Taking into consideration the morphogenesis of the young glacial zone and contemporary morphodynamicfunctions as well as varied physico-geographical divisions of that zone, at least four largemorphosystems can be distinguished:a) morainic uplands and outwash plains, b) slopes, c) river valleys and d) a man-made morphosystem. These separatemorphosystems correspond to main system cascades of the present-day young-glacial zone in the taxonomic frame. The present-day relief of the young glacial zone is formed mostly by chemical denudation prevailing over mechanical denudation, ero-sion and accumulation of sheet and rill wash across plains and slopes, intensive incision in the upper parts of rivers, sedimentation processes onto floodplains, bank erosion in the lower parts of rivers, as well as both degradation and aggradation processes generated by man activity. Since the turn of the 21st century an increase of varied extreme phenomena has been noticed.
关键词：procesy geomorfologiczne; geomorfologia regionalna; strefa młodoglacjalna; północna Polska
