摘要：Pojezierze Litewskie należy do obszarów stosunkowosłabo przekształconych przez człowieka. Z badańarcheologicznych prowadzonych zarówno w polskiejczęści pojezierza, jak i po stronie litewskiejwynika, że obszar ten rozwijał się odmiennie w stosunkudo terenów Polski południowej i środkowej.Podczas gdy na południu neolityzacja (rozumianajako upowszechnianie się rolnictwa i hodowli orazwzrost liczby ludności i gęstości zaludnienia) postępowałabardzo szybko, prowadząc do istotnychzmian w krajobrazie wysoczyzn i den dolin, w Polscepółnocno-wschodniej, a także na znacznej powierzchnidzisiejszych państw nadbałtyckich dominowałystosunkowo długo prymitywne postacigospodarki, takie jak zbieractwo, myślistwo i łowiectwo.Równolegle z nimi, oczywiście, rozwijały się kulturyrolnicze (Poska i in. 2004), ale prawdopodobniemiały ograniczony zasięg (Smolska 2005, Szwarczewski2007). Badania geomorfologiczno-geologiczneprowadzone w polskiej części pojezierza wskazują naniesynchroniczność w zasiedleniu poszczególnychjego części oraz na stosunkowo młody wiek osadówdeluwialnych akumulowanych w dnach dolin i zagłębieńbezodpływowych (Smolska 2005, Smolska,Szwarczewski w druku). Zmiany w użytkowaniu ziemi,które skutkowały przekształceniami morfologicznymiczy zmianą wykształcenia osadów, należywiązać na omawianym terenie dopiero z okresemwczesnego średniowiecza, czyli czasem związanymm.in. z kulturą jaćwieską. Jednak właściwe stabilneosadnictwo na tych ziemiach pojawia się dopiero wpóźnym średniowieczu (XIV–XVI w) i wiązać je należyz pojawieniem się ludności mazowieckiej oraz litewskiej(Smolska, Szwarczewski w druku).
