摘要：W wielu rzekach z różnych regionów światastwierdzono tendencję do erozji wgłębnej w ciąguXX w. Niekiedy tendencja ta była wynikiem oddziaływaniapojedynczego czynnika zaburzającegostan równowagi dynamicznej, takiego jak regulacjakoryta (Brookes 1987), przegrodzenie rzeki zbiornikiemzaporowym (Williams, Wolman 1984) czy eksploatacjażwirów z koryta (Collins, Dunne 1989).Częstsze jednak wydają się sytuacje, gdy wcięcie sięrzeki było wynikiem dwóch lub więcej czynnikówzwiększających jej zdolność transportową lub ograniczającychdostępność materiału mogącego podlegaćtransportowi fluwialnemu (np. Landon i in. 1998, Surian,Rinaldi 2003). Również rzeki polskich Karpatcechowała w XX w. tendencja do erozji wgłębnej(Klimek 1983, Wyżga 1991, 2008). Wcinanie się rzekkarpackich było wynikiem zwiększenia ich zdolnościtransportowej w toku prac regulacyjnych (Wyżga2001a), ograniczenia dostawy rumowiska do koryt wwyniku zmian gospodarowania w zlewniach (Lach,Wyżga 2002) oraz eksploatacji żwirów z koryt (Rinaldii in. 2005). Wcięcie się tych rzek spowodowałoujawnienie się w ich korytach i dnach dolin szereguniekorzystnych następstw (Wyżga 2001a, 2008), spośródktórych najbardziej rozległe, regionalne znaczeniemiało ograniczenie możliwości akumulacji osadówpozakorytowych w dnach dolin (Wyżga 2001b)oraz retencji wód wezbraniowych na obszarach zalewowych,skutkujące wzrostem zagrożenia powodziowegow niższych odcinkach rzek (Wyżga 1997). Zuwagi na istotne znaczenie tych zmian dla gospodarkiwodnej, konieczne jest właściwe rozpoznanie wielkościwcięcia się rzek i jego wpływu na hydraulikęprzepływów wezbraniowych.
