زمینه و هدف:ّطبق برآوردهای WHO سالانه 7/3 میلیون مرگ منتسب به آلودگی هوای آزاد رخ می­دهد که نشان می دهد آلاینده ها با میزان بالایی از مرگ و میر مرتبط هستند. بنابراین مطالعه حاضر با هدف کمی­سازی و برآورد اثرات بهداشتی منتسب به دو آلاینده _5/2PM و CO در هشت شهرصنعتی ایران در سال1390 بااستفاده ازمدلAirQ انجام شد.

روش بررسی:ابتدا داده­های موردنیاز از سازمان محیط­زیست شهرهای مورد مطالعه اخذ گردید. آنالیزها و محاسبه شاخص­های آماری جهت کمی­سازی، با برنامه­نویسی در اکسل انجام گرفت و اطلاعات به مدل AirQ وارد شد. نتایج کلی بصورت موارد کل مرگ و مرگ ناشی از بیماریهای قلبی-عروقی در قالب جداول و گراف ارائه شد.

یافته ها:طبق نتایج، به ازای هر&mug/m³ 10 افزایش غلظت _5/2PM و mg/m³1 افزایش CO، میزان خطر مرگ بترتیب 5/1% و 7/0% افزایش می­یابد. تجمعی کل مرگ منتسب به _5/2 PMدر اصفهان و شیراز بترتیب حدود 585 و 454 مورد برآورد گردید که حدود 42/5% مرگ­ها را بخود اختصاص میدهد. تجمعی موارد مرگ قلبی عروقی منتسب به CO نیز برای اصفهان، تهران و شیراز به ترتیب 14 مورد (15/2%)، 24 (86/0%) و 3 مورد (69/0%)برآورد گردید.

نتیجه گیری:مطالعه حاضر، تأکیدی براین موضوع است که _5/2PM و CO نیز همانند سایر آلاینده­ها تأثیر نامطلوبی بر سلامت انسان دارند. در بین هشت شهر مورد بررسی اهواز کمترین مقادیر مرگ منتسب به CO و بیشترین موارد مرگ منتسب به _5/2PM را داشته است که این می تواند به دلیل تداوم روزهای با غلظت بالاتر ذرات یا میانگین بالاتر این آلاینده در شهر اهواز باشد.

Background and aims: according to World Health Organization estimations, 3.7 million deaths were attributable to ambient air pollution annually, that shows pollutants associated with high rate of mortality and morbidity. So, present study with aim of quantifying and estimating health impacts attributable to two pollutant of PM_2.5 and CO in 8 industrial cities of Iran during 2011 by AirQ model were performed.

Methods: At first, required data were taken from Department of Environment in understudy cities. With coding in excel, analysis and calculation of statistical parameters was performed for quantifying, and information imported to AirQ model. Finally results of total mortality and mortality due to cardiovascular disease presented in tables and graphs format.

Results: According to results, with increasing each 10&mug/m³ concentration of PM_2.5 and 1mg/m³ increasing in CO, risk of mortality increased 1.5% and 0.7% respectively. Cumulative of total mortality attributable to PM_2.5 in Isfahan and Shiraz was estimated 585 and 454 cases that this rate is allocated of 5.42% of all deaths in these cities. Sum of cumulative cases of mortality for CO in Isfahan, Tehran and Shiraz estimated 14 (2.15%), 24 (0.86 %) and 3 cases (0.69%) respectively.

Conclusion: The study emphasized that PM_2.5 and CO as well as other pollutants have adverse affect on human health. Among 8 under study cities, Ahwaz had lowest mortality attributable to CO and highest mortality attributable to PM_2.5, which it can be due to either continuing of days with higher concentration of particulate or higher average of this pollutant in Ahwaz city.