摘要：مثنوی مولوی به عنوان یکی از آثار مشهور عرفانی از دیرباز مرکز توجّه شاعران دیگر بوده است. به همین دلیل، بارها تقلیدهایی از آن صورت گرفته است. یکی از مثنوی‌هایی که به تقلید از آن سروده شده است و از نظر صورت و محتوا شباهت‌هایی به مثنوی مولوی دارد، مثنوی طاقدیس اثر ملاّ احمد نراقی است. این مقاله متضمّن مقایسة این دو مثنوی و نتایج مترتّب بر آن با رویکرد انتقادی است. از نظر عوامل صوری، مقایسة این دو نشان می‌دهد که یکی از عوامل مهمّ تداعی در مثنوی، تداعی بر اساس تشابه است. این نوع تداعی زیرشاخه‌هایی چون تداعی از طریق مضمون، تداعی بر اساس صفت شخصیّت، گفتگوها، خلاصة داستان و نظایر اینها در مثنوی مولوی دارد که این مقاله می‌کوشد تا این موارد تشابه را در مثنوی طاقدیس نیز نشان دهد. از دیگر مواردی که برای وجوه شباهت دو مثنوی می‌توان برشمرد، وزن و قالب دو مثنوی است. همچنین از نحوة آغاز آنها باید یاد کرد که بدون تمهید و در نخستین بیت، با فعل «بشنو» آغاز می‌شوند. از این نظر که آخرین داستان در دو مثنوی ناتمام مانده است، پایان آنها نیز همانند است. شیوة داستان در داستان طاقدیس نیز همانندی‌هایی با مثنوی معنوی دارد. این بررسی نشان می‌دهد که در قیاس داستان‌های مشترک دو منظومه و شیوة داستان‌پردازی آشکارا، مثنوی معنوی بر مثنوی طاقدیس برتری دارد. از نظر محتوا، علاوه بر آنکه موضوعات مختلف عرفانی در این دو مثنوی مطرح شده، برخی از داستان‌های دو منظومه مشترک است و ملاّی نراقی بیت‌ها و مصرع‌هایی قابل توجّه از مثنوی را درج، تضمین و اقتباس کرده است.
其他摘要：Rumi’s Masnavi has been the center of attention of other poets as one of the most famous mystical works. That is why there are many imitations of the book. One of the Masnavis which is similar to Rumi’s Masnavi in form and content is Masnavi Taqdis and is written by Molla Ahmad Naraqi. This paper compares these two Masnavis with a critical approach. As for formal factors, the comparison between these two works show that one of the important factors of association in Masnavi is the one based on similarity. This type of association too has branches in Rumi’s Masnavi such as association through the theme or based on the attributes of the characters, dialogues, synopsis, etc. The present paper attempts to show these similar cases in Masnavi Taqdis. The rhythm and form of the two Masnavis are among other similarities that can be discussed. In addition, both works start without any preparation and the first verse begins with the word “hear”. The ending in both Masnavis are also similar because both of them are unfinished. The this study shows that Masnavi Manavi is superior to Masnavi Taqdis in the common stories and the method of developing them. In terms of content, besides the fact that different mystical issues are mentioned in these two Masnavis, some stories are common in these two works. Molla Naraqi has adopted large number of verses from Masnavi Manavi.
关键词：مولوی;مثنوی مولوی;ملاّ احمد نراقی;مثنوی طاقدیس;شباهت‌های صوری;شباهت‌های محتوایی;تداعی
其他关键词：Rumi; Rumi’s Masnavi; Molla Ahmad Naraqi; Masnavi Taqdis; formal similarity; similarity in content; association
