摘要：این مقاله بین دو وجه عمده از اسلام تفکیک قایل است:اسلام به عنوان دین و محصول وحی،و اسلام به عنوان قدرت و محصول سنت تاریخی.در نوع نخست،اسلام مبتنی بر وحی بدون هرگونه چالشی مورد اعتقاد قلبی همهء مسلمانان قرار گرفت،اما در خصوص نوع دوم که بنا به اقتضائات محیطی و تاریخی نوع خاصی از ساختار قدرت-که شکل آن در قرآن و سنت مشخص نشده است-بر جامعه مسلمانان حاکم شده،جامعه اسلامی قابلیت چالش،نقد،اصلاح و ارتقاء دارد.نویسنده که بر دوره میانه اسلامی تأکید دارد،ساختار اقتدارطلب قدرت را با خصالی چون شوکت‌مندی سلطان،شریعت‌مداری ظاهربین و اطاعت‌طلبی مفرط،مانع اصلی سازگاری جامعه اسلامی با اصول مثبت دموکراسی می‌داند.بنابراین،ضمن آنکه معتقد است هرگونه قضاوت درباره تفکر اسلامی باید براساس اسلام مبتنی بر وحی باشد،بر آن است که در طول تاریخ،درنتیجه تحولات اجتماعی،خصال اقتدارگرایی نیز کم‌رنگ‌تر شده است.
