摘要：این مقاله بر حسب نسبت موجود سه متغیر خرد و طبیعت تاریخ،چهار الگوی برقراری نسبت میان تاریخمندی و فلسفه سیاسی قابلتصور را موردبحث قرار میدهد: 1.روایت کلاسیک فلسفی خرد را محدود به طبیعت و رویاروی تاریخ میانگارد و به این اعتبار،اصولا نگاهی به آینده نمیدوزد. 2.روایت مدرن روسویی-کانتی که خرد را رویاروی طبیعت و همبسته با تاریخ میسازد و تاریخ را فرآیند تعادلی و تکامل میانگارد. 3.روایت مدرن هگلی که خرد و طبیعت را همبسته میانگارد و بنیاد روایتهای پیشگویانه و پیامبرگونه ایدئولوژیهای مدرن را تأسیس میکند. 4.روایت پستمدرن که اصولا نقشی شالودهشکنانه به تاریخ میبخشد و مرجعیت خرد و طبیعت و تاریخ در روایتهای مدرن را به نقد میکشد و با توقف در زمان حال،به جای نگاه به نقطهء آغاز یا فرجام تاریخ،اصولا فلسفه سیاسی را بلاموضوع میکند.
