摘要：Bu araştırmada, 2005 Sosyal Bilgiler Öğretim Programında yer alan ve alana özgü olarak kabul edilen becerilerden biri olan mekânı algılama becerisini ortaokul 8. sınıf öğrencileri tarafından nasıl algılandığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla; çalışmaya katılan öğrencilerin mekânı algılama becerisine yönelik geliştirdikleri metaforlar, metaforlarına yönelik belirttikleri gerekçeler, öğrenciler tarafından çizilen karikatür veya resimler ile ilgili beceriye yönelik katılımcılarla yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler incelenmiştir. Araştırma nitel araştırma deseninde yapılmış olup; araştırmada metot üçgenlemesi şeklinde veri toplamaya uygun olarak belirtilen mecazlar yoluyla veri toplama, yarı yapılandırılmış görüşme ve doküman analizi gibi nitel araştırma teknikleri kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma gurubunu; dokuz ortaokuldan 590 (297 kadın-293 erkek) 8.sınıf sınıf öğrencisi oluşturmakta olup bu öğrenciler Türkiye İstatistik Kurumu’nundan alınan 2016 yılı sosyo ekonomik düzey (SED) verilerine göre, 2016-2017 eğitim-öğretim yılı güz döneminde Ankara ili merkez ilçelerden alt, orta ve üst sosyo ekonomik düzeye sahip yerleşim alanlarından maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Çalışmada yer alan katılımcılardan elde edilen verilerin çözümlenmesinde ve yorumlanmasında içerik analizi kullanılmıştır. Mekanı algılama becerisiyle ilgili alt SED’den 48 katılımcıdan toplam 44, orta SED’den 45 katılımcıdan toplam 38, üst SED’den 61 katılımcıdan toplam 48 adet geçerli metafor elde edilmiştir. Alt, orta ve üst SED farkı gözetilmeksizin katılımcıların büyük bir çoğunluğunun mekânı algılama becerisini; “yol gösteren, anlama açısından araç görevi gören, sonradan başarı sağlanan, başarı için zihinsel ve fiziksel faaliyet, dikkat edilmesi gereken süreç, algılayan açısından farklılık doğuran” şeklinde algıladıkları görülmektedir. Yapılan çalışma sonucunda mekânı algılama becerisi üzerinde öğrenci algılarında kısmi de olsa yanılgılarının olduğu görülmektedir. Sosyal bilgiler dersi konuları arasında önemli yer teşkil eden özellikle tarih ve coğrafya konularının öğretiminde mekân kavramı kritik bir rol üstlenmektedir. Buradan yola çıkarak mekânı algılama becerisinin kazandırılması sürecinde öncelikle öğrencilere mekânın farklı ögelerinin örneklendirilerek sunulması öğrencilerdeki mekân algısını geliştirebilir. Araştırma sonuçları az sayıda öğrencinin mekânı algılama becerisine yönelik harita, küre, navigasyon vb. gibi mekân algısını artıracak öğeler içeren metafor geliştirdikleri görülmüştür. Bu sonuçlara göre mekânı algılama becerisinin öğrencilerde kalıcılığının sağlanması adına bu tür öğelerden daha fazla yararlanılması önerilmektedir. Bu öğelerden daha fazla yararlanabilmek için öğrencilere gerçek yaşam ortamında uygulama yapılması gerektiği düşünülmektedir.
其他摘要：This study aimed to determine how perception of space, which is one of the skills recognized in the field of social studies curriculum, was perceived by middle school 8th grade students. To this end, metaphors developed by students, pictures and cartoons drawn by students on the perception of space, and semi-structured interviews with students on the given skill were analyzed. In the present study, conducted in the survey model, qualitative research techniques (data collection through metaphors, semi-structured interview and document analysis) suitable for triangulation (method triangulation) were used together. The participants of the study were 590 (297 female - 293 male) 8th grade students in nine secondary schools selected by using the maximum diversity sampling method in the settlements with the lower, middle and upper socio-economic levels (SEL) of Ankara provincial districts according to the data of the Statistical Institute of Turkey (2016) in the fall semester of 2016-2017 academic year. A total of 48 valid metaphors related to the location sensing skill were obtained from a total of 44 participants from the sub-SEL, 38 from 45 participants from the mid-SEL, and 61 from the top SEL. It was seen that, regardless of the socio economic levels, a large majority of the participants perceive spatial perception as " a way of showing, serving as a vehicle in terms of understanding, succeeding later, mental and physical activity for success, process to be observed, making difference for the perceiving one". As a result of the study, it was seen that there were partial or misleading student perceptions of the ability of spatial perception. The concept of space plays a critical role in the teaching of history and geography, which is an important part of social studies course topics. As a result, in the process of acquiring the ability spatial perception, the presentation of the different elements of space to the students can improve the sense of space in the students. The results of the research indicated that only few students were able to develop metaphors containing items that will enhance spatial perception such as map, sphere, navigation etc. According to these results, more use of such items were suggested in order to ensure retention of the perception of space in the students. In order to benefit more from these items, it is thought that students should practice in real life environment.
关键词：Algı; beceri; mekanı algılama; metafor; sosyal bilgiler
其他关键词：Perception; skill; space perception; metaphor; social information
