标题：18. Yüzyılda Anadolu’da Müstensih Derviş Mustafa Tarafından İstinsah Edilen Şehnâme Çevirisi ve Bu Çeviride Yer Alan Türkiye Türkçesi Ağızlarına Ait Sözcükler
其他标题：The Shahnama Translation in the 18th Century Which Copied by the Scrivener Dervish Mustafa in Anatolia and Words Belonging to Turkey Turkish Dialects Found in This Translation
摘要：Firdevsî’nin İran milleti açısından çok kıymetli olan eseri Şehnâme, Türk kültür ve edebiyatını fazlasıyla etkilemiştir. Bu kültürün sonucunda Anadolu’da Şehnâme yazma kültürü başlamıştır. Selçuklu ve Osmanlı sahasında Türkçe yazılan birçok Şehnâme ortaya çıkmıştır. Ayrıca Firdevsî’nin eserinin bire bir çevirileri de yapılmıştır. Üzerinde çalıştığımız eser de bu bire bir çevirilerden biridir. Firdevsî’nin Şehnâmesi temel alınarak hazırlanan Şehnâme Çevirisi’ne müstensihin kendine göre eklemeler yaptığı da görülmektedir. Günümüzde İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesinde 6131 demirbaş numarasıyla kayıtlı olan bu eser, üç cilt halinde olup tamamı 1778 varaktır. Her sayfası 25 satırdan oluşan eserde minyatürler de bulunmaktadır. Bu Şehnâme çevirisinin istinsah yılı 1773’tür. Eserin mütercimi ile ilgili bilgi bulunamamıştır; fakat müstensihinin Derviş Mustafa olduğu bilinmektedir. Bu bilgi metnin birinci cildinde yer almaktadır. İlgili çalışma, bu eserin ikinci cildinin 1a-144b varakları arasında kalan bölümünü kapsamaktadır. Firdevsî’nin Şehnâmesi’nden yapılan bu çeviride Türkiye Türkçesi Ağızları, Tarama Sözlüğü ve Divânü Lügât’it-Türk’te yer alan birçok kelime ile Türkiye Türkçesinde hala varlığını devam ettiren birçok atasözü, deyim, kalıp söz, yansıma sözcük ve ikileme tespit edilmiştir. Çalışmamızda, Firdevsi ve Şehnâme hakkında verilen bilgilerden sonra tespit edilen Türkiye Türkçesi ağızlarına ait kelimeler türlerine göre sıralanacak ve anlamlarıyla beraber verilmeye çalışılacaktır. Bu kelimelerin günümüzde hangi il ağzında yaşadığı ortaya konacaktır. Bu çalışma sayesinde Türkiye Türkçesi ağızlarında yer alan kelimelerin tarihi süreçleri hakkında da bazı bilgiler elde edilebilecektir.
其他摘要：Ferdowsi, who is very precious in terms of the Iranian nation, has greatly influenced Turkish culture and literature. Shahnama writing culture started in Anatolia. Many of the Shahnama, written in Turkish, appeared in Anatolia as a result of this cult which summarized in the Seljuk and Ottoman realms. In addition, the translation of Ferdowsi’s work has also been done. This work we are working on is also one of these. It is also seen that the translator of Shahnama, which was prepared on the basis of Ferdowsi’s Shahnama, made his own additions. Today, this work is recorded in the Central Library of Istanbul University with 6131 inventory numbers, in three volumes, total 1778. There are miniatures in the work consisting of 25 pages on each page. The year of the transfer of this Shahnama translation is 1773. We could not find any information about the work of the author; but it is known that Dervish Mustafa is of interest. This information is in the first skin of the text. The study concerned covers the area between the flesh of 1a-144b of the second skin of this work. In this translation made by Ferdowsi’s Shahnama, together with many words located in Turkey Turkish dialects, Scanning Dictionary and Diwan Lugati’t-Turk, many proverbs, idioms, mold words, reflection words and duplication which are still maintained its presence in the Turkey Turkish have been identified. In our study, after the information obtained about Ferdowsi and Shahnama, the words determined belonging to Turkey Turkish dialects will be sorted by type and tried to be given together with their meanings and then it will be revealed that these words lived in what city today. Through this work, some information about the history of the words process in Turkey Turkish dialects may be obtained.
关键词：Şehnâme; Firdevsî; Derviş Mustafa; Türkiye Türkçesi Ağızları; 18. Yüzyıl
其他关键词：Shahnama; Ferdowsi; Dervish Mustafa; Turkey Turkish Dialects; 18th Century
