摘要：Klasik Türk şiiri tarihinde, yalnızca matlalardan oluşan beyitlerle eser tertip etmek, Kâbilî ve Hisâlî’nin mecmuaları haricinde -şimdiki bilgilerimize göre- sık karşılaşılan bir durum değildir. Ancak hâlihazırda, elimizde yedi örneği bulunan bu tarz, şiir geleneğimiz içerisinde özel bir yere sahiptir. Öyle ki XVI. asır şâirlerinden Defterdâr-zâde Ahmed Cemâlî’nin “Metâli‘-i Cemâlî” isimli eseri, bir nazım şekli olarak kabul edilen ‘matla’ terimine farklı boyutlar getirmiştir. Defterdâr-zâde Ahmed Cemâlî başta “Metâli-i Cemâlî” olmak üzere, edebiyat tarihimize; “Şehr-engîz-i İstanbul”, “Şehr-engîz-i Siroz” adlı iki şehrengiz, latifelerden oluşan “Denâ’et-nâme-i Cemâlî”, bir başka latife numunesi olan “Berâ-yı Kimyâ” risalesi, atasözleri ile teçhiz edilmiş “Risâle-i Durûb-ı Emsâl”, mesnevi tarzında kaleme alınmış bir “Nasihat-nâme” bağışlayarak önemli katkılarda bulunmuştur. Bu bakımdan şâirin üslubundaki orijinaliteyi, söyleyişindeki samimiyeti, hayal dünyasındaki zenginliği, ifadelerindeki gerçekçiliği ve bilhassa şiire getirdiği yenilikleri ortaya koymak, bu çalışmanın edebiyat tarihimize ve kültürümüze olan katkısı bakımından mühimdir. Latifeye dayalı üslubunun birer numunesi olan eserlerinden hareketle bu makalede ilkin; kıymetli kaynaklarla desteklenen ve zengin malzemelerle teçhiz edilen klasik Türk şiiri geleneğinde, şâirin “Metâli‘-i Cemâlî” adlı özgün eseri üzerinden, bir nazım şekli olarak ‘matla’dan ve “Şehr-engîz-i İstanbul”undan hareketle bir tür olarak ‘şehr-engîz’den söz edilmiştir. Daha sonra Cemâlî’nin hayatı, sanatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, “Metâli‘-i Cemâlî” ve Şehr-engîz-i İstanbul” adlı eserleri tanıtılarak şâirin edebiyat tarihimizdeki yeri ortaya konulmuştur.
其他摘要：On classical Turkish poetry, ebyat of metali only to organize work, except for Kâbilî and Hisâlî mecmuas, according to current knowledge, is not a frequent occurrence. Today, however, we found seven examples of this kind of poetry has a special place in our tradition. So much so that the poets of the sixteenth century Defterdâr-zâde Ahmed Cemâlî’s "Metâli'-i Cemâlî" is accepted as a form of off-balance sheet matla a work term has different dimensions. Primarily to the "Metâli-i Cemâlî”, history of our literature, named “Şehr-engîz-i İstanbul, Şehr-engîz-i Siroz” two-story, consisting of pleasantries “Denâ’et-nâme-i Cemâlî”, “Berâ-yı Kimyâ” which is another sample of pleasantry, garnished with proverbs, “Risâle-i Durûb-ı Emsâl”, “Nasihat-nâme” mesnevi donating a significant contribution in the poets were written in the style of Defterdâr-zâde Ahmed Cemâlî's stylistic originality, friendliness, wealth in the world of imagination, expressions of poetry, realism, and therefore the innovations put forward, in terms of its contribution to the study of literature history and culture is important. A sample of the style of the present article is based on the works of pleasantries at first; which is equipped with rich ingredients and precious resources in the tradition of classical Turkish poetry, Cemâlî's Metâli'-i Cemâlî's out of the original work, as a form of a poem, ‘matla’ and the "Şehrengîz-i Istanbul" from his work as a kind of movement ‘şehrengîz’ has been mentioned. Then, the poets of the sixteenth century Defterdâr-zâde Ahmed Cemâlî’s life and works of art of the information about the "Metâli'-i Cemâlî" and "Şehr-engîz-i Istanbul" introduced the poet's literary work was put out to the location of our history.
