摘要：Soğuk Savaş döneminin sona ermesi ile başlayan yeni süreçte Avrasya’nın merkezinde yer alan Orta Asya ve Kafkasya bölgeleri doğal kaynakları, jeopolitik konumu ve iç çatışmalar sebebiyle dünyanın gündemine oturmuştur. 1991-2001 yıllarını kapsayan on yıllık periyotta bölgeye ilgi gösteren dış aktörler (Rusya Federasyonu dışında), daha çok doğal kaynaklar ve ekonomik beklentiler doğrultusunda hareket etmişler. 2001 yılından sonra ise bölgeye olan ilgi ekonomik beklentilerin ötesine geçmiş ve güvenlik başta olmak üzere farklı bileşenleri olan, küresel ve bölgesel güçlerin katıldığı bir güç mücadelesine dönüşmüştür. ABD’nin Afganistan operasyonları kapsamında Kafkasya ve Orta Asya’da askeri kazanımlar elde etme doğrultusunda girişimlere başlamasını takiben, 2003 yılında Gürcistan’da ve 2005 yılında Kırgızistan’da yönetim değişiklikleri yaşanmıştır. Bu yönetim değişikliklerinin Avrasya coğrafyasında giderek hızlanan hegemonya mücadelesine etkisi, Orta Asya ve Kafkasya bölgelerinin siyasi, ekonomik ve askeri yapısına yansımaları araştırılması gereken önemli konular kapsamında değerlendirilebilir. ABD Enerji Bakanlığı tahminlerine göre dünya çapında talep 1997-2020 yılları arasında %60’den fazla artacaktır. Gerek Azerbaycan, gerekse Orta Asya enerji kaynaklarına erişme ve onun potansiyel gerginliğini paylaşma, ulusal özlemleri alt üst eden, ortak çıkarları yönlendiren, tarihsel iddiaları yenileyen, emperyal ve yayılmacı-müdahaleci istekleri yeniden canlandıran ve uluslararası rekabeti kızıştıran hedefleri temsil etmektedir. XX. yüzyılın son on yılından başlayarak, günümüze kadar geçen süreçte, Orta Asya ve Kafkasya`yı da kapsayacak şekilde geniş Orta Doğu haritasında sadece bölgesi için değil, tüm insanlık siyasi tarihi açısından önem taşıyan askeri, politik ve ideolojik kırılmalar ve değişimler yaşanmıştır.
其他摘要：In the new process that started with the end of Cold War period, Middle East and Caucasian regions located in the centre of Eurasia is in the agenda of the world due to their natural sources, geopolitical location and civil conflicts. During the period of 10 years covering the years from 1991 to 2001, the external actors (except for Russian Federation) who have been interested in the region have tended to act in the line of economical aspects and expectations of natural sources. Following that the USA started efforts for military acquisition in Caucasia and Middle Asia in the scope of operations in Afghanistan, changes in administration occurred in Georgia in 2003 and in Kyrgyzstan in 2005. The affect of these changes on rapidly increasing hegemonic struggle in the geography of Eurasia and the reflections of them on political, economical and military structure of Middle East and Caucasia may be evaluated in the scope of important topics needed to be searched. According to the US Ministry of Energy estimates that worldwide demand will increase by more than 60% between 1997 and 2020. It is expected that Azerbaijan, or even Central Asia, will be able to access energy sources and share its potential tension, imperilate national aspirations and represent goals that revitalize the expansionist-intrusive desires and exacerbate international competition. Political and ideological breaks and changes that have significance not only in the region but also in the whole political history of humanity have occurred in the vast Middle East map covering the Middle Asia and the Caucasus, starting from the last decade of the XX century.
