摘要：Fatma Aliye, Osmanlı Devleti’nin son yüzyılının önemli bir siması olan Ahmet Cevdet Paşa’nın kızıdır ve kendisi gibi bir romancı olan Emine Semiye’yle kardeştir. Böyle bir aile içerisinde yetişmek onu devrin meselelerine, toplumsal yapıya duyarlı hâle getirmiştir. Ancak onun en önemli dikkatlerini edebiyat ve kadın meseleleri oluşturur. Düşünce hayatında yer eden bu iki hususu bütünleştirme imkânına ise yazdığı romanlarda kavuşur. Onun tüm romanlarında başlıca odak kadındır. Merkeze, o âna dek hakkında yine sadece erkeklerin konuşmuş olduğu, kadını ve kadın dünyasını yerleştirir. Fatma Aliye’nin romanlarında merkezde kadın kahramanlar yer alır. Yazar bu kadın kahramanların yaşamlarını, hayata bakış açılarını ve maceralarını hareket noktası kabul ederek romanın kurgusunu bu çerçevede oluşturmaktadır. Roman içerisindeki tüm entrikalar ve vakalar onların karakteri etrafında birleşir. Diğer kahramanlar romanlara bu ana kişiyle ilişkileri doğrultusunda dâhil olmaktadır. Kadın ana kahramanlar hem kendi hayatlarını hem de çevrelerindeki yaşamları değiştirebilecek yeterli donanım ve birikime sahiptir. Onlar bu güçlü etkilerini sadece yaşam şartları üzerinde değil mekânlar üzerinde de gösterirler. Mekânı, çevre şartlarını kendilerine göre düzenler ve dönüştürürler. Fatma Aliye’nin başkahramanları aynı zamanda ideal tiplerdir, hayatları, olaylara karşı takındıkları tutum ve davranışlarıyla en önemlisi de düşünceleriyle yazarın mesajlarını okura iletirler. Bu mesajlar, doğrudan zaman zaman da dolaylı biçimde verilebilmektedir. Eser içerisinde kahramanların ve kısmen de anlatıcının mekân karşısındaki durumu, yazarın dolaylı mesajlarını sunabilmesi/sergileyebilmesi için uygun bir sahnedir. Yani anlatıcı, kahramanın mekâna bakışı, onu kullanışı veya düzenlemesi vasıtasıyla ideal mekân-insan ilişkilerini örnekler. Bu durum nesneler dünyası için de geçerlidir.
其他摘要：Fatma Aliye is the daughter of Ahmet Cevdet Paşa, an eminent statesman of the last century of the Ottoman State, and the sister of Emine Semiye who was likewise a novelist. Having grown up in such a family made her sensitive to the issues of the period and the social structure she was living in. However, her main focus has been literature and women’s issues. She manages to bring together these two intellectual concerns in the novels she writes. In Fatma Aliye’s novel female heroines are central. The writer adopts the lives, world views and adventures of these heroines as starting point and constructs the plot around these elements. All the intrigues and events in the novel come together around the central female character. Other characters enter the novels through their relationship to this character. The female heroines have the capacity and experience to change not only their own lives but those around them as well. They demonstrate this powerful influence on spaces as well as the living conditions around them. They arrange and transform space and environmental conditions according to themselves. Fatma Aliye’s heroines are ideal figures and they communicate the message of the writer through their lives and the attitude they take in the face of various events. These messages are related sometimes indirectly, and sometimes indirectly. The position of the characters and to a certain extent the narrator vis-à-vis space provides a fitting stage for the writer to put out her indirect message. That is to say the narrator offers a picture of the dynamics of ideal space-Man relationship through the heroine’s understanding of space, the way she makes use of or organizes it.
关键词：Türk edebiyatı; Fatma Aliye; kadın edebiyatı; kadın; mekân.
