摘要：Türklerin İslamiyet’e intisaplarının ilk dönemleri hakkındaki bilgiler oldukça sınırlıdır. Bu dönem hakkındaki bilinmezliklerin benzeri, İslamiyet’in Türkler arasında yayılmasında büyük bir yeri bulunan ve efsanevi özellikler taşıyan Satuk Buğra Han için de geçerlidir. Bu makale, Türklerin İslamiyeti kitle hâlinde kabul edişlerini ve ilk Müslüman Türk hükümdarının efsanevi hayatını anlatan Tezkire-i Buğra Han kitabının 19. yüzyılda Çağatayca olarak kaleme alınmış bir nüshasının çeviri yazı ve dil incelemesini içermektedir. Çalışmamıza konu olan eser, Klasik Çağataycanın dil özelliklerini taşımakla beraber, Özbekçe ve Çağdaş Uygurcanın ses ve şekil bilgisi özelliklerini de barındırmaktadır. Tezkire-i Buğra Han kitabı gerek ses gerekse şekil bilgisi bakımından Çağatayca öncesi arkaik örnekleri de içermektedir. Eser bu özellikleriyle, hem Çağataycadan çağdaş Türk lehçelerine geçişi yansıtmakta hem de içerdiği arkaik yapılarla dikkat çekmektedir. Yazmanın Çağatayca dışında en çok Çağdaş Uygurcanın dil özelliklerini barındırdığı görülmektedir. Kitabın ilk sayfasındaki karışık bir hâlde yazılmış ifadelerin içinden tespit edebildiğimiz tārîhqa bir mis iki yüz yėtmiş … inal aqsuluq tahrîri āhir boldı cümlesi eserin Çağdaş Uygurcayla olan bağını da açıklar niteliktedir. Bu makalede söz konusu yazma eserin bütünü hakkında, yazarı, yazıldığı yüzyıl, diğer nüshaları vb. özellikleri bakımından bilgi verilmiş olup yalnızca Satuk Buğra Han menkabesinin geçtiği kısmın çeviri yazılı metni sunulmuştur. Ayrıca incelenen kısmın tıpkıbasımı da makalenin sonuna eklenmiştir. Bu yazıda, British Library’deki Or. 8161 numaralı metnin 83a-102b varakları arasındaki Satuk Buğra Han menkabesini esas almakla birlikte, dil incelemesinde gerek duyuldukça yazmanın bütünü göz önünde bulundurularak açıklamalar yapılmıştır.
其他摘要：The information is quite restricted which is about the first periods of Islamic adoption by Turks. Unknown counterparts about this period are the same with Satuq Bughra Khan who is in the huge role of diffusion of Islam between Turks and has legendary singularity. This article includes the translation and the examination of the language of the transcript of Tazkira-i Bughra Khan which is indited in 19th century in Chagatay Turkish and recounts Turkish people’s embracing İslam in indiscrete and the legendary lives of the first Muslim Turkish emperor. The artifact that in our labour not only has the feature of the language of Classical Chagatay Turkish, but has the feature of phonetics and grammatical structure of Uzbek and Modern Uigur. The book of Tazkira-i Bughra Khan includes examples of archaic pre-Chagatay Turkish either phonetics or grammatical structure. The artifact attracts attention with these features not only represents passage from Chagatay Turkish to modern Turk idioms, but also includes archaic structures. The writing gets the most of language features of Modern Uigur apart from Chagatay Turkish. The statements are written comlicated and we could spot that are in the first page of the book, tarîhqa bir mis iki yüz yetmiş ….. inal aqsuluq tahrîri ahir boldı, also explain, this sentence is related with the Modern Uigur. The paper gives information about the whole text, writer, the century it is written in, and the other copies of the written work; also the translation of the written text about the legand of Satuq Bughra Khan is given. Beside, the facsimile of the part inspected is attached to the end of the article. Altough grounded on the Satuq Bughra Khan narrative which takes place in British Library in the or. 8161 numbered text between the 83a-102b pages; also, when examination of the language is needed, some explanations are given considering the whole text.
