摘要：Bu çalışmanın amacı şiirbilimin temel ilkeleri ve Jakobson’un dilin şiirsel işlevi modeline dayanarak şiir metinlerinin hangi öğelerden oluştuğunu saptamak ve buna bağlı olarak Türkçe ders kitaplarında yer alan şiirlerin şiir türüne uygunluğunu belirlemektir. Jakobson’un şiirsel işlev terimiyle betimlediği şiir dilinin farklılığı hem anlatım hem içerik düzleminde kendini gösterir. Şiirsel işlevin önceliği iletinin gönderdiği içeriğe değil, onun yapılanma biçimine odaklanmasıdır. Bunu yapmak için iletide yer alan içerik bastırılır. Şiirde kimi koşutluklar, kimi yan yana getirmeler yeni bir anlamlama dizgesi oluşturmak için yapılanır. Çalışmada ikinci kademe Türkçe ders kitaplarında yer alan şiirler, belirtilen özellikler açısından içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Buna göre söz konusu şiirlerin şiirsel dilin özelliklerini yetersiz derecede içerdiği görülmüştür. Şiirlerin birçoğunun tema ve konu kaygısıyla seçildiği anlaşılmıştır. Öğrenci çalışma kitabında ve öğretmen kılavuz kitabında bulunan etkinlikler de şiirin öncelikli boyutlarının uzağındaki etkinliklerdir. Bu nedenle Türkçe ders kitaplarında yer alan şiirler öğrencilere şiir türünün özelliklerini kavratmada, dilin sanatsal kullanımına ilişkin olgun örnekler sunmada ve dolayısıyla dilin yeni bir kullanım alanını öğretme konusunda son derece zayıf kalmış metinlerdir. Bu şiirlerin ayrıca Türkçe öğretiminin hedefleri, temel becerileri, üst becerileri ve kazanımlarıyla örtüşmediği de saptanmıştır. Türkçe ders kitaplarına içinde şiirsellik oranının yüksek olduğu metinlerin konulması ve etkinliklerin şiir türünün özellikleri dikkate alınarak yapılandırılması önerilmektedir.
其他摘要：The aim of this research is to determine which components form poetic texts with regard to Jakobson’s poetic function of language model and the relevance of poems in Turkish course books to poetic genre in this aspect. The difference of poetic language described by Jakobson with the poetic function term is seen both in content and expression plane. Poetic function focuses on the settlement form of message, not its content. The content in the message is compressed. Some parallelisms and juxtapositions are constructed to constitute a new signification system. In the research, the poems in Turkish course books are evaluated in terms of the features stated by content analysis. It is figured out that the poems include features of poetic language inadequately. It is also found that most of the poems were chosen according to the theme and the topic. Activities in workbooks and teacher manuals are also far away from prior dimensions of poetry. For this reason, poems in Turkish course books are poor texts to get students to comprehend the features of poetic genre and provide perfect instances related to artistic use of language – in other words, teach a new domain of language use. It is also identified that these poems are not compatible with the goals, basic skills, meta skills, and acquisitions of teaching Turkish. It is suggested that Turkish course books should have texts having high poetic features and activities should be prepared according to features of poetic language.
关键词：şiir; şiirbilim; Türkçe ders kitapları; anlatım düzlemi; içerik düzlemi
