摘要：Kiplik, görünüş ve dilsel zaman, günümüz çalışmalarında dil uzmanları tarafından sıklıkla incelenen eylem ulamlarıdır. Bu ulamlardan dilsel zaman Türkçe dilbilgisi kitaplarında sıklıkla işlenirken, kiplik ulamı kısmen, görünüş ulamı ise neredeyse yok denecek kadar az işlenmektedir. Türkçe dışındaki alanyazındaki pek çok araştırmada, her ne kadar, üç ulam için ayrı ayrı dilsel sınıflamalar yapılsa da, yapılan sınıflamalarda üç ulam birbirinden ayrı düşünülmez. Dilsel zaman için, hemen hemen bütün dillerde ortak olan geçmiş, şimdi ve gelecek ayrımı bulunmaktadır. Görünüşsel sınıflamalar ise, daha çok eyleme ilişkin zıtlıklar (bitmişlik/bitmemişlik... vb.) üzerine kuruludur. Kip, eylemin tarzı olarak tanımlanırken; kiplik, kipin dilbilgisel kodlanışıdır ve her kipin dilde bir kipliği bulunmayabilir. Bu üç ulama ilişkin alanyazındaki mevcut betimlemelerin yeterince bulunmayışı, Türkçe dersi öğretim sürecine ve Türkçe ders kitaplarına da aynen yansımıştır. Dilsel zaman, ders kitaplarında (geçmiş, şimdi, gelecek ve geniş) işlenmişken; görünüş ulamına hiç rastlanmaz. Kiplik ulamı ise, ele alınış biçimiyle, alanyazındaki betimlemelerle kısmen farklılıklar gösterir. Türkçenin bu üç ulamına ilişkin alanyazındaki betimlemeler ve sınıflamalar ile Türkçe dersi öğretim sürecindeki betimlemeler/sınıflamalar arasında belirgin farklar vardır. Bu farkın giderilmesi adına, alanyazındaki sınıflamalara benzer ya da bu sınıflamalar ışığında kurgulanan uzlaşılmış yeni bir sınıflamaya gereksinim vardır. Bu gereksinim doğal süreçte Türkçe dersi öğretim süreçlerine ve ders kitaplarına yansıtılmalıdır. Bu çalışmada alanyazındaki kiplik, görünüş ve dilsel zaman betimlemeleri, Türkçe ders kitaplarındaki bilgilerle karşılaştırılmış ve yeni bir sınıflamaya ihtiyaç olduğu varsayımına dayanarak, bir sınıflama önerisi ortay konmuştur.
其他摘要：Modality, aspect and tense are the verbal categories analysed frequently by the linguists in current studies. Although the tense in these categories analysed typically, modality is randomly studied, the aspect is not enough studied. In many studies outside the Turkish literature, although there are classifications made on these three categories for each one, the categories are not considered seperately, in these classifications. For tense, there is a taxonomy of past, present and future which is common in almost all languages. Aspectual classifications are based mostly on the contradictions between “perfect/imperfect”. Although the mood is depicted as the manner of verb, modality is the form of mood in grammar. The lack of descriptions about these three categories in literature is reflected to the Turkish course books and the process of Turkish education exactly. Tense is processed in Turkish course books (as past, present, future and aorist), but the aspect is never processed. And the modality as described in the literature is processed differently in Turkish course books. There are significant differences between the descriptions / classifications of these three categories and the descriptions / classifications in the teaching process of Turkish and Turkish course books. For overcoming this differences, a new and a compatible classification constructed on the base of classifications in the literature is required. And then, this requirement have to be reflected to the Turkish lessons and Turkish course books. In this study, the descriptions on modality, aspect and tense in the literature and the informations about these categories in Turkish course books is compared and a new classification is introduced on the base of the assumption of the requirement of a classification.
关键词：kiplik; görünüş; dilsel zaman; Türkçe ders kitapları
