摘要：Türkmen Türkçesi Oğuz grubu Türk dillerinin doğu kolunu, Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesi ise batı kolunu teşkil eder. Oğuz Türklerinin bir bölümü 17. yüzyıla kadar Anadolu, Suriye, İran ve Irak coğrafyasında aynı edebî dili kullanmışlardır. Bu yüzyıldan sonra Azerbaycan Türkçesi ile Osmanlı Türkçesi farklı iki edebî dil oluşturmuştur. Türkmen Türkleri ise 18. yüzyıla kadar Orta Asya Türklerinin müşterek yazı dili olan Çağatay Türkçesini kullanmışlardır. 18. yüzyıldan sonra ise Türkmen şair ve yazarları Türkmen Türkçesinin temelini teşkil eden eserler vücuda getirmişlerdir. Türkmen Türkçesinin temelini günümüzde Teke, Yomud, Ersarı, Çavdur, Sarık, Salur, Gökleñ boyları ile bu boylara bağlı oymakların dil ürünleri içerir. Modern Türkmen edebî dili temelde Ahal ve Marı’da konuşulan ağızların teşkil ettiği Teke ağzına dayanmaktadır. Türkmenler Oğuzların boy birlikleri anlayışına bağlı olarak uzunca bir süre yazılı edebiyata sahip olamamışlardır. Bu nedenle 13. yüzyıldan itibaren eski Oğuz geleneğine bağlı zengin bir sözlü halk edebiyatı ürünlerine sahip olmuşlardır. Türkmen Türkçesinde Oğuz grubu Türk yazı dillerinin ses ve şekil bilgisi hususiyetlerinin büyük bir kısmı görülmesinin yanında Doğu Türkçesinin belirgin bazı özellikleri de görülür. Batı Grubu Türk yazı dilleri içerinde yer alan Türkmen Türkçesinde uzun yıllar Kıpçak ve Çağatay yazı dillerinin etkisi söz konusu olduğundan dolayı Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesinde görülen ses değişikliklerinin bir bölümü bu yazı dilinde gerçekleşmemiştir. Bu nedenle kuzey ve doğu grubu Türk yazı dillerinde korunan fonetik unsurların büyük bir kısmı Türkmen Türkçesinde de korunmaya devam etmiştir. Bu makalede Türkmen Türkçesinde korunan bu fonetik unsurlar örneklerle karşılaştırmalı bir yöntemle belirtilmiştir.
其他摘要：Turkmen Turkish constitutes Oguz group of Turkish language’s eastern branch but Azerbaijan and the Turkey Turkish constitutes the western branch. A part of Oguz Turkey has used the same literary language up to the 17th century in the Anatolia, Syria, Iran and Iraq geography. After this century Ottoman Turkish and Azerbaijani Turkish created two different literary languages. Until the 18th century, Turkmens used the Chagatay Turkish which has been Central Asian Turks’common written language. After the 18th century Turkmen poets and writers wrote the woks which formed the infrastructure of the Turkmen Turkish. Today the foundation of Turkmen Turkish include the Teke, Yomud, Ersarı, Çavdur, Sarık, Salur, Gökleñ’s tribes language producs. Modern Turkmen literary language basically is based the Teke dialect which is spoken in the Ahal and Marı district. Turkmens depending the understanding of the Oguz-sized units could not have written literature for a long time. Therefore since 13th century they have had their rich products of old tradition. As well as some typical characteristics of Eastern Turkish, some phonetic and morphological characteristics of Oguz group of Turkish literary language are seen in Turkmen Turkish. Because Kipchak and Chagatai languages have been effective in Turkmen Turkish which is located in the west group of Turkey written languages over years, some part of the sound change which has been seen in the Azerbaijan and the Turkey Turkish has not been seen in this written language. Therefore, a large number of protected phonetic elements in the northern and eastern group of Turkish literary language have been protected in Turkmen Turkish as well. In this article these protected phonetic elements in Turkmen Turkish are expressed with examples by a comparative method.
关键词：Türkmen Türkçesi; ses bilgisi; korunan unsurlar; birincil uzun ünlü; Türkiye Türkçesi.
其他关键词：Turkmen Turkish; phonetics; protected elements; the primary long vowels; Turkey Turkish.
