摘要：Alanyazında sıkça vurgulandığı üzere, yazı kavramına ve alfabetik bilgiye ilişkin erken dönemde edinilen farkındalık, gelecekteki okuma yeterliliğinin güçlü bir yordayıcısıdır. Bu çalışmada okul öncesi çağdaki çocukların yazı farkındalığı becerilerini değerlendirmek, bunun için değerlendirme protokülü ve kontrol listesi geliştirmek ve geliştirilen aracın psikometrik özelliklerini incelemek amaçlanmıştır. Araştırmada genel tarama modellerinden kesitsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 48-72 ay arası normal gelişim gösteren ve Kırıkkale ve Balıkesir il merkezlerinde bulunan okul öncesi eğitim kurumlarına devam etmekte olan 208 çocuk oluşturmaktadır. Çocukların yazı farkındalığı becerileri, yeni bir değerlendirme protokolü olarak (kontrol listesi geliştirme ve kontrol listesindeki maddelerin resimli çocuk kitabı kullanılarak değerlendirilmesi) resimli çocuk kitabı kullanılarak değerlendirilmiştir. Kontrol listesinin iki kısmı bulunmaktadır: demografik kısım ve yazı farkındalığı becerileri maddeleri kısmı. Yazı farkındalığı becerileri kısmı 5 bölümden olmak üzere toplam 34 maddeden oluşmaktadır; bu maddeler; kitap ve yazı düzeni, yazının anlamı, harfler, sözcükler ve noktalama işaretleri ve ayrıca yazı yazma becerileri ile ilgili 3 madde bulunmaktadır. Kontrol listesinin güvenirliğinin saptanmasında Kuder-Richardson 20 formülü kullanılmıştır. Analiz sonuçları, “kitap ve yazı düzeni” ve “sözcükler” bölümleri açısından kontrol listesinin güvenirlik katsayılarının diğer bölümlerden daha yüksek olduğunu (sırayla; .74 ve.76) göstermiştir. Yapı geçerliğinin belirlenmesinde iki yaş grubunun puanları arasındaki farkı belirlemek amacıyla Bağımsız Örneklemler T Testi kullanılmıştır. Geliştirilen kontrol listesinden elde edilen sonuçlar bazı beceriler açısından yaş grupları arasındaki farkın anlamlı olduğunu göstermiştir (p<.05). Sonuçlar çalışma kapsamında geliştirilen kontrol listesinin okul öncesi dönem çocuklarının yazı farkındalığını değerlendirme kullanılabileceğini göstermektedir.
其他摘要：Studies in different languages demonstrated that early print awareness and alphabet knowledge acquired in early years are strong predictors of future reading competency. The present study aimed to develop an assessment protocol, a checklist, targeting preschool children’s print awareness and examine the psychometric properties of the checklist. In this study a cross-sectional survey model was used. The sample of this study included a total of 208 typically developing children, aged 48-72 months, attending preschool education institutions in the cities of Kırıkkale and Balıkesir. Children’s print awareness was assessed via a newly developed assessment protocol, a checklist, where an illustrated story book was used. The checklist consisted of two parts: demographic items part and print awareness skills items part. The latter part included 5 sections and a total of 34 items about print awareness skills such as book and print order, meaning of print, letters, words, and punctuations, and 3 items on writing skills. KR-20 formula was used to calculate the reliability. Book and print order and words sections had higher coefficients (.74 and .76 respectively) than the other three sections. In order to determine the construct validity of the checklist independent samples t test was performed to compare the performances of younger and older preschoolers. As expected, results showed statistically significant differences between younger and older preschoolers’ performances on some skills (p<.05). Overall findings suggest that the checklist developed in the current study can be used to assess preschoolers’ print awareness.
关键词：okuma yazma; okul öncesi; yazı farkındalığı
其他关键词：reading and writing; preschool; print awareness
