摘要：Türk dili literatüründe tartışılagelen konulardan birisi, 3. kişi iyelik ekinin yapısı ve bu eki alan kelimelerin yükleme hâlindeki kullanımıdır. Tarihî metinlerde yükleme hâli için birden fazla şeklin kullanılması konunun açıklanmasını güçleştiren unsurlardan biridir. Biz, bu çalışmamızda ilk olarak, tarihî metinlerde 3. kişi iyelik eki alan kelimelerin yükleme hâlindeki kullanımları konusunda ortaya atılan görüşleri iki gruba ayırdık: 1. İyelik eki (+sI / +I) + Yükleme hâli eki (+n) 2. İyelik eki [ +(s) I (n)] + Eksiz yükleme hâli (0). Orhun Abidelerinden aldığımız örnekleri bu görüşlere göre inceledik. Daha sonra Abidelerde 3. kişi iyelik ekini alan nesne durumundaki kelimelerin hangi şekillerde karşımıza çıktığını ölür- “öldür-” fiilini esas alarak tespit etmeye çalıştık. Bu fiille kullanılan ve 3. kişi iyelik eki alan nesnelerin tümünün n sesi ile bittiğini belirledik. Son bölümde ise bu durumu, 3. kişi iyelik ekini +(s)I(n) kabul ederek, teorik bir yaklaşımla açıkladık.
其他摘要：One of the disputatious subjects about Turkish language is the structure of the third person possessive suffix and the usage of the words which take that suffix in the accusative case. In the historical texts, using of the different forms for the accusative case is one of the facts that make the problem difficult to solve. In this article, we firstly separated the approaches about the usage of the words with the third person possessive suffix in the accusative case into two groups: 1. Possessive suffix (+sI / + I) + Accusative case suffix (+n) 2. Possessive suffix [+(s) I (n)] + Accusative case (0). Secondly, we tried to establish the forms of the words with the third person possessive suffix in the accusative case in the Orkhon Inscriptions, by considering the verb ölür- “to kill”. We determined that all objects, which were used with the verb ölür- and which take the third person possessive suffix, end with the sound “n”. Finally, we explained the subject theoretically by accepting the third person possessive suffix as +(s) I (n).
