摘要：Ağız araştırmaları, dil çalışmalarının vazgeçilmez bir unsurudur. Ağızlar, dilin zenginliğini ortaya çıkaran ve o dili besleyen ana kaynaklardan biridir. Bu kaynak, teknolojinin gelişmesi ve kitle iletişim araçlarındaki yaygınlaşmanın etkisiyle, yazı diline yaklaşmakta, söz varlığı açısından da gün geçtikçe zayıflamaktadır. Ağızlardaki yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan bu kelimelerin bir an önce kayda geçirilmesi gerekliliği, Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren fark edilmiştir. Atatürk'ün isteği ile 1932 yılında kurulan Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin, çalışmalarından biri de ağızların söz varlığını belirlemeye yönelik olmuştur. Türk Dili Tetkik Cemiyeti öncülüğünde yürütülen 1963-1982 yılları arasında 12 cilt olarak yayımlanan Derleme Sözlüğü bu alanda yapılmış en önemli çalışmadır. Cemiyet, bu anlamda çok önemli bir girişimde bulunarak Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi ile ülkemizin birçok yerinden derlenen kelimeleri toplamıştır. Bu dergiyi Derleme Sözlüğü takip etmiştir. Son yıllarda da ağız araştımalarına yönelik akademik çalışmaların artması sevindirici bir gelişme olmuştur. Günümüzde özellikle kaynak kişilerin azalması ve yukarıda belirtilen diğer sebepler derleme çalışmalarının ivedilikle tamamlanması ve Türkiye’nin ağız haritasının tam anlamıyla ortaya konması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmalar neticesinde ortaya konan ürünler sadece dil çalışmaları için değil aynı zamanda sosyoloji, etnoloji, antropoloji, halkbilimi gibi birçok bilim dalında yeni araştırma sahaları ortaya çıkarmaktadır. Korunaklı coğrafî konumu, kaynak kişilerin niteliği, Yörüklerin geçiş güzergâhında bulunması ve özellikle sahip olduğu dilsel unsurlar sebebiyle Konya-Derebucak, ağız araştırması için son derece elverişlidir. Çalışmamızın amacı, Derebucak (Merkez) ağzında kullanılan, fakat Derleme Sözlüğü’nde yer almayan ya da bulunduğu hâlde farklı anlamlar taşıyan kelime ve deyimleri tespit etmek ve Türkçenin söz varlığına katkıda bulunmaktır. Derebucak ağzından yaptığımız bu ağız çalışmasında Derleme Sözlüğü’nde yer almayan 36 deyim, 49 fiil, 209 isim tespit edilmiştir.
其他摘要：Dialect research is an inevitable element of language studies. The dialect is one of the sources which unearths the richness of the language and creates sources for it. With the effects of the development in technology and the spread of mass communication, it is approaching to the literary language and weakening day by day in terms of vocabulary. The necessity of recording these words which were faced with the danger of extinction in the dialect was noticed from the first years of the Republic. One of the works of the Turkish Language Research Association, founded in 1932 by Atatürk's request, was to determine the vocabulary of the dialects. The Derleme Sözlüğü was published in 12 volumes under the leadership of the Association is the greatest work of this field. The association published Journal of the Word of the People in Turkey and compiled the words from many parts of the country. It was followed by the Derleme Sözlüğü (Collation Dictionary). The increase in the number of academic studies on dialect research has been a pleasing development in recent years. As a result of the decrease in the number of the source subjects nowadays and other abovementioned factors, it is required to expedite compilation studies and depict the picture of Turkish dialects. The collected data will create new research areas not only in language studies but in in many disciplines such as anthropology, folklore, ethnology and sociology as well. Konya-Derebucak is a considerably convenient location for the study of dialect due to its sheltered geographical position, the quality of the source subjects, being on way of nomads’ migration and the language elements it has. The purpose of the present study is to contribute to the Turkish vocabulary by identifying the words used in Derebucak (Central) dialect but are not in the Derleme Sözlüğü or have different meanings. In this study, 36 idioms, 49 verbs and 209 nouns which are not in the Derleme Sözlüğü were identified in Derebucak dialect.
