摘要：Türkçe, 1342'de Osmanlı İmparatorluğunun kuruluşundan 1839'da Tanzimat dönemine kadar konuşma dili olarak kabul görmüştür. Buna göre, bu makalenin ana soruları şöyle sıralanabilir: İlk olarak, Türk dili bilimseldil olarak niçin kabul görmemiştir?; İkincisi, Türkçe konuşma dili bilimsel bir dile dönüşene kadar çeviri etkinliği açısından tarihsel hangi aşamalardan geçmiştir?; Son olarak uzun süre yabancı dillerin üstünlüğünün ardından sonra çeviri etkinliğinin terminoloji oluşumunda etkisi ne olmuştur. Osmanlı İmporatorluğunun hüküm sürdüğü dönemde Türkçe, Arapça ve Farsça kelimeler veya terimlerden oluşan Osmanlı Türkçesi resmi ve bilimsel dil olarak kullanılmıştır. Özellikle yüksek öğrenim kurumları olan medreselerde bilimsel olarak Arapça müfredatlarının şekillenmesinde temel alındığından olarak eğitim dili çoğunlukla Arapça olmuştur. Ancak, İmparatorluğun askeri ve ekonomik çöküşü, Osmanlı aydınlarının zamana ayak uydurmak ve başka uluslar arasında hayatta kalmak Batı bilimine yönelmesine yol açmıştır. Buna göre, bu yazı Türk dili dilinin, Osmanlı bilim tarihinde çeviri etkinliği açısından bilimsel bir dile nasıl dönüştüğünü incelemektedir. Buna göre,Türk terminoloji oluşumunun temellerinin yanı sıra Türk bilimsel dilinin temellerini atan üç faktör şöyle sıralanmıştır: Yeni kurulan saray ya da sivil askeri ya da tıp yüksek okulları, İmparatorluk himayesinde ya da sivil olarak kurulan bilimsel akademiler ve ders kitaplarıyla ilgili çeviri etkinliğinin bir uzantısı olarak terminolojik çalışmalar ya da Osmanlı bilimsel akademiler tarafından çıkartılan bilimsel dergiler şeklindeki yayına dönük faaliyetlerdir.
其他摘要：Turkish was acknowledged as a colloquial language since the foundation of the Ottoman Empire in 1342 up till the Reformation period in 1839. Accordingly, the main questions of this paper can be enlisted as follows: first, why Turkish language has not been considered appropriate for scientific language; Next, what stages Turkish colloquial language has gone through in developing into a scientific language in terms of translation activity in history, and finally what was the impact of translation activity in terminology formation after the long ages of the supremacy of foreign languages. During the reign of Ottoman Empire the official and scientific language was maintained in Ottoman Turkish, which was mainly composed of Turkish, Arabic and Persian words, or terms. The medium of education especially in madrasas, which were institutions of higher education during the reign of Ottoman Empire, was mainly Arabic since Arabic scientific knowledge was assumed as a basis in shaping the curriculums of madrasas. However, the military and economic decline of the Empire compelled the Ottoman intellectuals to orientate towards the Western knowledge to keep with the times, and survive amongst other nations. Accordingly, this paper studies in what way Turkish colloquial language develop into Turkish scientific language within the coverage of translation activity in Ottoman science history. The three factors that laid the foundations of Turkish terminology formation as well as Turkish scientific language is subsumed under three categories. They are newly founded imperial or civil colleges, state run or civil scientific academies, and publications in the form terminological studies as an extension of the textbooks and scientific journals issued by Ottoman scientific academies, respectively.
关键词：Tanzimat dönemi; çeviri etkinliği; Saray okulları; Osmanlı bilim akademileri; çeviri işlemleri.
