摘要：Ülkelerin turizm göstergeleri bakımından karşılaştırılmasına yönelik yapılan çalışmalarda genellikle ülkelerin nüfus ve ekonomik büyüklüğü gibi önemli bir faktör göz ardı edilerek tek değişkene göre değerlendirme yapılmakta ve farklı ölçü birimlerinden (sayı, zaman, oran vb) oluşan değişkenler için standartlaştırma yapılmamaktadır. Bu durum, turizm istatistikleri açısından ülkelerin hatalı bir şekilde karşılaştırılmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada, çok değişkenli istatistiksel yöntemler kullanılarak dünyanın hemen her bölgesinden örneklerin yer aldığı toplam 47 ülkenin, 2004-2009 yılları arasındaki turizm verilerini içeren dokuz gösterge bakımından sıralanması ve sınıflandırılması amaçlanmıştır. Ülkelerin sıralanmasına yönelik turizm gelişmişlik endeksinin oluşturulmasında temel bileşenler analizi kullanılmış olup, sınıflama yapmak için kümeleme analizi, iki boyutlu uzaydaki konumu için ise çok boyutlu ölçekleme analizi uygulanmıştır. Araştırmada hem standartlaştırılmamış hem de standartlaştırılmış veriler için elde edilen bulgular karşılaştırma yapılabilmesi için birlikte sunulmuştur. “turizm gelişmişlik indeks”ine göre standartlaştırılmamış veriler için ilk 3 sırada Amerika Birleşik Devletleri, Fransa ve İspanya yer alırken, standart veriler için bu sıralamanın Amerika Birleşik Devletleri, Mısır ve Jamaika şeklinde değiştiği tespit edilmiştir. Diğer taraftan, her iki veri seti için benzerlik ve/veya farklılık düzeylerine göre ülkelerin en iyi iki grupta toplandığı tespit edilmiştir.
其他摘要：In the studies that compare countries in terms of tourism indicators, countries are usually evaluated with reference to only one indicator. However, in this evaluation, two important factors such as their population and economic size are usually ignored. Moreover, a standardization which is comprised by different units of measurement (number, time, ratio, etc.) is not applied. This situation causes countries to be wrongly compared in terms of tourism statistics. In this study, it is aimed to rank and classify 47 countries that have examples from almost every region in the world in terms of 9 indicators containing the tourism data between 2004 and 2009 by using multivariate statistical methods. Principal component analysis has been used in order to create the tourism development index for ranking the countries, cluster analysis for classifying, and multidimensional scaling analysis for their place in two-dimensional space. The findings of both standardized and non-standardized data have been provided in order them to be compared. According to the “the tourism development index”, the first 3 countries for non-standardized data is USA, France and Spain, nevertheless, this ranking has changed as USA, Egypt and Jamaica for standardized data. On the other hand, it has been observed that the countries have clustered in the best two groups in terms of similarity and/or difference levels for both data sets.
关键词：Turizm göstergeleri; turizm gelişim endeksi; turizm istatistikleri; çok değişkenli analiz
其他关键词：Tourism indicators; tourism development index; tourism statistics; multivariate analysis
