摘要：هدف اصلی این مقاله بررسی تحلیلی مفهوم تزکیه در آثار اخلاقی و فلسفی متفکران مسلمان است. پرسش اصلی تحقیق این است که تزکیه در آثار اخلاقی و فلسفی در چه مواردی و در هر یک از این موارد در چه معنایی به کار رفته و عناصر معنایی آن کدام است؟ این تحقیق مشخص کرد که اولاً این واژه پیش از ابن‌سینا در ادبیات فلسفی و اخلاقی کاربرد نداشته و در آثار ابن‌سینا و پس از وی تا قرن هفتم به عنوان یک واژة فرعی و از قرن هفتم به بعد به عنوان یک واژة کلیدی به کار رفته است. ثانیاً این واژه در چهار گفتمان محوری ‐ گفتمان معالجت، ریاضت، سعادت و گفتمان ترکیبی ‐ و در چهار معنا به کار رفته است: الف) تزکیه به معنای رفع رذایل و کسب فضایل اخلاقی؛ ب) رفع رذایل اخلاقی؛ ج) ریشه کن کردن حبّ دنیا از ساحت نفس و د) رفع رذایل اخلاقی و رذیلة حبّ دنیا. ثالثاً هستة اصلی معنایی تزکیه زدودن رذایل است و کسب فضایل لازمة آن و نه جزئی از معنای آن است. رفع رذایل و کسب فضایل دو روی یک سکه‌اند.
其他摘要：The present research aimed to have an analytical study on the concept of "purification" in the philosophical and ethical works of Muslim scholars. The main question this study tried to answer was; in which cases "purification" was used for in the philosophical and ethical works, what did it mean in each case and what are its semantic elements. Through this study, it was shown that the term has started to be used in Ibne-Sina works and there was not any evidence to confirm that the term was common before him. It was by Ibne-Sina which the term appeared. By seventh century (in Islamic calendar), "purification" was a marginal term and it was just after seventh century which had taken as a key term. Four major discourses were attributed to the term; discourses on healing, discourses on ascetic, discourses on happiness and a synthetic one. "purification" was also used in four meaning; elimination of vices and acquiring moral virtues, elimination of moral vices, removing mammonism from soul, putting away moral vices and mammonism. The core meaning of "purification" is eliminating vices. Acquiring virtues is a necessary part of its meaning and not a part only. Elimination of vices and acquiring virtues are two sides of a coin
关键词：تزکیه;اخلاق;فلسفه;تربیت اسلامی;ریاضت;سعادت;معالجت;متفکران مسلمان
其他关键词：purification; Morality; philosophy; Islamic education; ascetic; happiness; healing; Muslim scholars
