摘要：اسفندیار غفارینسب، استادیار بخش جامعهشناسی دانشگاه شیراز * محمدتقی ایمان، استاد بخش جامعهشناسی دانشگاه شیراز چکیده در این مقاله به بررسی نقش و اهمیت معیارهای اخلاقی در جامعهشناسی کاربردی پرداخته میشود. اخلاق کاربردی به بحث در باره نحوه به کارگیری نظریههای اخلاقی هنجاری در امور گوناگون میپردازد، و معطوف به موارد جزیی و عینی است و میکوشد معضلات اخلاقی را رفع نماید. جامعهشناسی کاربردی به معنای کاربرد نظریهها و روشهای جامعهشناختی برای انجام مداخله مستقیم در امور اجتماعی و انجام تغییرات اجتماعی مثبت برای حل و فصل مسائل اجتماعی است. وجه مشخص عملکرد جامعهشناختی، درگیری مستقیم و دخالت دادن جامعهشناس در برنامهریزی و اقدام به حل مسأله برای ایجاد تغییرات اجتماعی است. رهیافت عملگرایی جامعهشناختی، یکی از شاخههای اصلی جامعهشناسی کاربردی است که متضمن مشارکت فعال و مداوم جامعهشناس به عنوان یک عامل مداخله و تغییر است. در مورد نقش اخلاق در جامعهشناسی کاربردی باید گفت اخلاق متضمن هنجارهای عملی است که سبب تمایز رفتار قابل پذیرش از رفتار غیرقابل پذیرش میگردد. اصول و معیارهای اخلاقی زیربنای مسؤولیتها و عملکرد حرفهای است. این اصول و معیارها باید به منزله اصول راهنما به کار گرفته شوند. این اصول اخلاقی شکلدهنده احکام هنجاری هستند که جامعهشناسان ممکن است در کار حرفهایشان با آن روبه رو شوند. برخی از انجمنهای حرفهای مجموعهای از قواعد و راهبردهای اخلاقی در مورد رفتار را پذیرفتهاند. انجمن جهانی جامعهشناسی نیز چنین قوانینی را تصویب نموده است. این قوانین متضمن احکام هنجاری هستند که به ارائه راهنمایی در مورد مسایلی میپردازند که جامعهشناسان ممکن است در کار حرفهای خود با آنها روبه رو شوند. این قوانین همچنین همراه با رویههایی برای پژوهش و حل و فصل شکایتهایی است که در مورد عملکرد غیراخلاقی صورت میگیرد. پنج اصل کلی که جامعهشناسان باید در زمینههای گوناگون از آنها پیروی نمایند، عبارتنداز: شایستگی حرفهای، یکپارچگی، مسؤولیت اخلاقی و علمی، احترام برای حقوق و شأن و منزلت انسانها، پذیرش تنوع و مسؤولیت اجتماعی.
