摘要：بهره‌گیری از ابزارها و دانش‌های جدید معرفتی و زبانی نوعی تدبر روشمند در آیات و مصادیق آن است و به رمزگشایی از لایه‌های زیرین مفهومی در قصص قرآنی می‌انجامد. این جستار با شیوة توصیفی- تحلیلی در آیات مرتبط با قصۀ همسر عمران ضمن بررسی ساختار و مفهوم مناجات همسر عمران، مؤلفه‌های گفتمان‌مدار متن را بر اساس نظریۀ تحلیل گفتمان فرکلاف مشخص می‌کند. از این رهگذر، ظرفیت شگرف متون قصص قرآنی در فرآیند معنا‌سازی هویدا شده و افق نوینی در تحلیل قصص قرآنی گشوده خواهد شد. یافته‌ها بیانگر آن است که سطوح سه‌گانۀ توصیف، تفسیر و تبیین، پیوند پایدار و رابطۀ متقابل زبان و بافت اجتماعی در این مناجات را حکایت می‌نماید. بدین‌سان زبان در مناجات همسر عمران، بازنمودهایی از واقعیت می‌آفریند و مناجات را از سرشت و ساختاری اجتماعی برخوردار می‌کند. گفتمان‌کاوی این مناجات با تدقیق در اقلام واژگانی، بازتابی از ایدئولوژی زمانه را نشان می‌دهد و به بازتولید یک گفتمان ساختارشکنانه در جهت تداعی مفهوم توحید می‌پردازد.
