摘要：مقدمه: این پژوهش به آزمون مدلی در رابطه با رشد وجدان در اوان کودکی میپردازد. چگونگی ارتباط دو مبنای رشدی محیط تربیتی و ویژگیهای سرشتی کودک در رشد وجدان اخلاقی او همواره مورد مطالعه پژوهشگران بوده است. در این مقاله برای بررسی ارتباط میان عوامل درونی و محیطی در رشد اخلاقی کودک، نقش متغیر کنترل تلاشمند در رابطه تعامل مادر ـ کودک و رفتار سازگار با قانون و همدلی که دو جنبه از وجدان هستند، بررسی میشود. روش: بدین منظور 515 کودک پیشدبستانی، به طور تصادفی انتخاب شدند و مادران آنها پرسشنامههای مربوط به هر سه متغیر را پاسخ دادند. با استفاده از روش تحلیل مسیر برای دو متغیر وابسته همدلی و رفتار سازگار با قانون و زیرمقیاسهای تعامل مادر ـ کودک شامل نزدیکی (تعامل مثبت)، وابستگی و تعارض و زیرمقیاسهای کنترل تلاشمند، شامل بازداری درونی، تمرکز توجه، خوشایندی محرکها و حساسیت ادراکی، اثرگذاری تعامل مادر ـ کودک بر ابعاد وجدان در 24 مسیر بررسی شد. شاخصهای برازش در همه مسیرهای پیشنهادی مدل، به جز یک مورد، معنادار و مناسب بود. یافته ها: در مجموع، نتایج آزمون مدل، نشان میدهد که تعامل مثبت مادر ـ کودک با واسطه کنترل تلاشمند بر همدلی و رفتار سازگار با قانون در سن پیشدبستان تأثیر دارد. همچنین نتایج پژوهش، فقدان نقش واسطهای کنترل تلاشمند کودک را در رابطه مؤلفه وابستگی مادر ـ کودک بر رفتار سازگار با قانون کودک نشان میدهد. نتیجه گیری: این پژوهش، نقش و اهمیت عاملیت، به ویژه کنترل تلاشمند را در سن پیشدبستان، برای نتیجهبخش بودن تعامل مثبت با مادر در درونیسازی ارزشهای اخلاقی نشان داد.
关键词：وجدان;همدلی;رفتار سازگار با قانون;تعامل مادر ـ کودک;عاملیت;کنترل تلاشمند;پیشدبستان
