摘要：W artykule podjęto próbę rekonstrukcji warunków składających się na przyjmowanie „perspektywy uczestniczącej”, w której obecność w praktyce traktuje się jako czynnik określający możliwości tworzenia wiedzy oraz kreowania pozytywnej zmiany. Analizie poddano kategorię „uczestnictwa badacza”, uwzględniając sposób jej prezentowania w wybranych, współczesnych nurtach badań ukierunkowanych na doskonalenie praktyki. W opisie ilustrującym właściwości tego uczestnictwa omówiono cztery rodzaje określających je warunków: koncepcje praktyczności, wykorzystywane źródła i odmiany wiedzy, relacje współdziałania oraz odniesienia aksjologiczne. Scharakteryzowano ich znaczenie dla budowania perspektywy uczestniczącej, eksponując jej walory formatywne i autoformatywne. Omawianą perspektywę badawczą potraktowano, jako wariant praktyki zdefiniowanej etycznie, w której wszelkie decyzje metodologiczne wymagają odniesienia do wartości.
其他摘要：The article is an attempt of reconstruction of conditions determining taking up of so-called “participatory perspective”. The presence of that perspective is treated as a factor identifying possibilities of knowledge construction or creating a positive change. The analysis is concentrated on the category of “researcher’s participation”, including a way of its presentation in a set of current approaches oriented on improving research practice. In the description showing the attributes of this kind of participation the four types of conditions are presented; they are as follows: concepts of practicability, resources and variants of knowledge that are used, relations of cooperation, and axiological references. A part of the article is dedicated to the characterization of their significance for building up the participatory perspective, stressing its formative and autoformative values. The specified research perspective is viewed as the variant of ethically based practice, in which all methodological decisions need to be made with reference to values.
