摘要：Metaloproteinazy macierzy zewnątrzkomórkowej (MMP) to enzymy proteolityczne pełniące rolę zarówno strukturalną jak i katalityczną. Opisano już wiele MMP, każda z nich odpowiada za rozkład i przebudowę elementu macierzy. Jako jedyne potrafią rozkładać kolagen typu IV, który stanowi szkielet błony podstawnej naczyń. Mają swoje działanie fizjologiczne jak tworzenie blizn, umożliwienie cyklicznych zmian endometrium, a także migrację komórek odpowiedzi zapalnej. Ich negatywną stroną jest tworzenie tętniaków, czy umożliwianie naciekania nowotworów i tworzenia przez nich odległych przerzutów. Posiadają one swoje tkankowe inhibitory odpowiadające za regulację tego procesu (tissue inhibitors of metaloproteinases – TIMP). Celem pracy jest zwrócenie uwagi na istotę zagadnienia: zapoznanie z aktualnymi badaniami i kierunkami rozwoju, a także z zagrożeniami. Liczne badania wskazują na ogromny potencjał samych TIMP, jak i substancji działającym za pośrednictwem regulacji expresji MMP i TIMP w zapobieganiu przerzutom chorób nowotworowych. Dostępne badania wskazują na potencjalne zastosowanie w m. in. raku płuca, siatkówczaku, raku pęcherza moczowego, raku jajnika, a także inne chorób (układy krążenia, oddechowego). Również możliwe wydaje się ich zastosowanie jako markera diagnostycznego. Jednak ze względu na ich brak specyficzności i szeroki zakres działania niebezpiecznym pozostają efekty uboczne. Potrzebne są dalsze badań w celu poszukiwania TIMP o specyficznym działaniu na poszczególne MMP.
其他摘要：Matrix metalloproteinases (MMPs) are both structural and catalytic proteolytic enzymes. Many MMPs have already been described, each of which is responsible for the distribution and reconstruction of the matrix element. They are the only ones capable of decomposing type IV collagen, which is the skeleton of the basal membrane. They have physiological effects such as scar formation, cyclic endometrial changes, and inflammatory cell migration. Their negative side is the formation of aneurysm, or the enable of tumor infiltration and the formation of distant metastases. They have their own tissue inhibitors of metalloproteinases (TIMPs). The aim of the study is to show to the essence of the issue: acquaintance with current research and development directions as well as threats. Numerous studies point to the huge potential of TIMP and substances regulate expression of MMP and TIMP in the prevention of metastatic disease. Available studies indicate potential use in f. ex. lung cancer, retinoblastoma, bladder cancer, ovarian cancer, and other diseases (cardiovascular, respiratory). Also, it seems possible to use them as a diagnostic marker. However, due to their lack of specificity and wide range of activity, may have many sides effects. More research is needed to look for TIMPs that specifically target specific MMPs.
关键词：Metaloproteinazy macierzy zewnątrzkomórkowej (MMP) to enzymy proteolityczne pełniące rolę zarówno strukturalną jak i katalityczną. Opisano już wiele MMP, każda z nich odpowiada za rozkład i przebudowę elementu macierzy. Jako jedyne potrafią rozkładać kolagen typu IV, który stanowi szkielet błony podstawnej naczyń. Mają swoje działanie fizjologiczne jak tworzenie blizn, umożliwienie cyklicznych zmian endometrium, a także migrację komórek odpowiedzi zapalnej. Ich negatywną stroną jest tworzenie tętniaków, czy umożliwianie naciekania nowotworów i tworzenia przez nich odległych przerzutów. Posiadają one swoje tkankowe inhibitory odpowiadające za regulację tego procesu (tissue inhibitors of metaloproteinases – TIMP). Celem pracy jest zwrócenie uwagi na istotę zagadnienia: zapoznanie z aktualnymi badaniami i kierunkami rozwoju, a także z zagrożeniami. Liczne badania wskazują na ogromny potencjał samych TIMP, jak i substancji działającym za pośrednictwem regulacji expresji MMP i TIMP w zapobieganiu przerzutom chorób nowotworowych. Dostępne badania wskazują na potencjalne zastosowanie w m. in. raku płuca, siatkówczaku, raku pęcherza moczowego, raku jajnika, a także inne chorób (układy krążenia, oddechowego). Również możliwe wydaje się ich zastosowanie jako markera diagnostycznego. Jednak ze względu na ich brak specyficzności i szeroki zakres działania niebezpiecznym pozostają efekty uboczne. Potrzebne są dalsze badań w celu poszukiwania TIMP o specyficznym działaniu na poszczególne MMP.
其他关键词：Matrix metalloproteinases (MMPs) are both structural and catalytic proteolytic enzymes. Many MMPs have already been described, each of which is responsible for the distribution and reconstruction of the matrix element. They are the only ones capable of decomposing type IV collagen, which is the skeleton of the basal membrane. They have physiological effects such as scar formation, cyclic endometrial changes, and inflammatory cell migration. Their negative side is the formation of aneurysm, or the enable of tumor infiltration and the formation of distant metastases. They have their own tissue inhibitors of metalloproteinases (TIMPs). The aim of the study is to show to the essence of the issue: acquaintance with current research and development directions as well as threats. Numerous studies point to the huge potential of TIMP and substances regulate expression of MMP and TIMP in the prevention of metastatic disease. Available studies indicate potential use in f. ex. lung cancer, retinoblastoma, bladder cancer, ovarian cancer, and other diseases (cardiovascular, respiratory). Also, it seems possible to use them as a diagnostic marker. However, due to their lack of specificity and wide range of activity, may have many sides effects. More research is needed to look for TIMPs that specifically target specific MMPs.
