摘要：W 1999 r.w wyniku reformy systemu oświaty wprowadzono w Polsce nowy typ szkoły powszechnej – gimnazjum.Głównym celem wprowadzenia gimnazjów było wyrównanie szans edukacyjnych młodzieży wiejskiej,podniesienie poziomu kształcenia oraz przedłużenie o rok powszechnego nauczania.Gimnazja w zamyśle reformatorów miały być samodzielnymi szkołami w nowych,dobrze wyposażonych budynkach lub szkołami funkcjonującymi przy istniejących liceach ogólnokształcących.Po 16 latach funkcjonowania nowego typu szkoły wykształciły się cztery typy ustrojowe gimnazjum: gimnazjum samodzielne,gimnazjum zbiorcze w zespole ze szkołą podstawową,gimnazjum w zespole ze wspólno obwodową szkołą podstawową i gimnazjum ze szkołą ponadgimnazjalną.W artykule analizujemy różnice między sposobami organizacji poszczególnych modeli gimnazjum,wyniki edukacyjne uczniów do nich uczęszczających oraz zróżnicowanie przestrzenne występowania modeli.Wyniki pokazują,że chociaż gimnazja funkcjonujące przy szkołach ponadgimnazjalnych mają średnio najlepsze wyniki egzaminu gimnazjalnego,najwyższą efektywność nauczania osiągają gimnazja w zespołach ze wspólno obwodowymi szkołami podstawowymi.
