摘要：بسیج و اقدام سیاسی در نهضت تنباکو (1269-1270) چکیده این مقاله به بررسی ابزارها و شیوه‌های بسیج و اقدام سیاسی در نهضت تنباکو با هدف شناخت بیشتر تاریخ تحولات اجتماعی و سیاسی معاصر و نحوه‌ی عملکرد آن‌ها می‌پردازد. سؤالی که در این مقاله مطرح شده این است که: فعالان نهضت تنباکو از چه ابزار و شیوه‌هایی برای بسیج و اقدام سیاسی بهره گرفته‌اند؟ فرضیه مؤلفان عبارت است از: در نهضت تنباکو، از شب نامه، سخنرانی در مساجد و منابر، صدور فتاوی و پیام‌های تلگرافی برای بسیج مردم و از بست نشینی، راهپیمایی، تظاهرات توده‌ای و پاره کردن اعلامیه‌های شرکت به مثابه اقدام عملی بر ضد حکومت استفاده شده است. این تحقیق به روش کیفی (تحلیلی- تاریخی) و با استفاده از ابزار اسنادی و کتابخانه‌ای انجام شده است. در این تحقیق ابتدا به ابزارها و شیوه‌هایی را که در جهت برانگیختن و تهییج توده‌ها و شکل دادن به نارضایتی‌ها به کار بردند، و سپس روش‌هایی که مخالفان در نهضت تنباکو برای پیشبرد مقاصدشان از آن‌ها استفاده نموده‌اند، پرداخته شده است. نتایج تحقیق دلالت بر آن دارد که به دلیل ضعف بنیادی حاکمیت قجری و هوشمندی در انتخاب شیوه‌ها و حضور مولفه‌های ایمانی و اعتقادی، نهضت تنباکو توانست به اهدافش نایل یابد.
关键词：بسیج سیاسی;اقدام سیاسی;نهضت تنباکو;مذهب;ایران;جنبش اجتماعی
