摘要：بازتفسیر مفاهیم دینی و تأثیر آن بر شکلگیری انقلاب اسلامی ایران چکیده بدون تردید، انقلاب ایران در پایان دوران گذار از تجربههای پیشین جهانی و آغاز تجربههای جدید در مناسبات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی انسان قرار دارد. بارزترین شاخص این تجربۀ جدید، بازگشت به باورهای دینی و تأکید بر معنویت و معنابخشی روابط انسانی فارغ از پذیرة معمول جهانی است و این همان بنیان فکری انقلاب ایران به شمار میرود که قادر است نحوۀ زیست، تفسیر جهان و فهم متفاوتی از عرف موجود جهانی را به انسان امروزی بیاموزد. درک صحیح این بُعد انقلاب ایران مستلزم فهم فرایند بازسازی و تجهیز مفاهیم دروندینی در روند تاریخی پیش از آن است که در جهت تجدید حیات دینی صورت پذیرفته است. در چنین راستایی در چند دهۀ پیش از انقلاب اسلامی رویکرد نوینی در ادبیات فکری شیعه در باب مقولاتی چون نسبت دین و سیاست، انتظار فرج، تقیه، جهاد و شهادت شکل گرفت که در پرورش ذهنی و تغییر نگرش به سوی قبول یک تحول بنیادین بر اساس دین نقش اساسی ایفا کرد. اندیشوران شیعی در این دوره به این نتیجه رسیدند که محتوای اندیشۀ شیعه قابلیت لازم برای ارائۀ یک الگوی مطلوب سیاسی و اجتماعی و بازیابی دینی در عصر جدید را داراست ولی برخی از پذیرههای سنتی یا تفسیرهایی از آن مانع ایفای چنین نقشی است. مقالۀ حاضر در صدد است تا این کوشش فکری را در چارچوبهای اشارهشده بررسی و تجزیه و تحلیل کند. کوششی که به نحو موفقیتآمیزی از انزوای اسلام در جهان زیست خود و در شرایط نوین جهانی ممانعت کرد.
关键词：انقلاب اسلامی ایران;اسلام;سیاست;تقیه;شهادت;انتظار فرج;اندیشه دینی
