标题：Značaj očuvanja identiteta i autentičnosti u procesu urbane obnove grada - uloga stambene arhitekture Beograda s kraja 19. i početka 20. veka u građenju karaktera istorijskih ambijenata
出版社：Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda
摘要：Potreba za stvaranjem humanijeg okruženja i očuvanjem tradicionalnih vrednosti i autentičnosti gradskih ambijenata, posebno onih koji su se kroz istorijski razvoj formirali sa dominantnom stambenom namenom zahteva novi pristup i promenu njihovog vrednovanja. Neophodno je definisanje specifičnih vrednosti za delove grada čiji građevinski fond nema izuzetne ili velike arhitektonske i umetničke vrednosti. Ta arhitektura se ne može posmatrati kroz prizmu današnjih merila, već u odnosu na društveni ekonomski i kulturni kontekst vremena u kojem je nastala.29 Ona je izraz određenog socijalnog i urbanističkog okvira, zakonske regulative i dostignutog nivoa građevinarstva, funkcionalnih potreba i prostornih shema primenjivanih kod pojedinih vrsta stanovanja, važećih estetskih principa i ideja tadašnjih graditelja, često skromnog znanja, a možda ponajviše odraz relativno skromnih materijalnih mogućnosti njihovih vlasnika. Iz tog razloga ona je autentični izraz svoga vremena i ne može se porediti sa zgradama iz drugog istorijskog vremena, u kojem su vladali drugi društveni i ekonomski uslovi. Za shvatanje ukupnog istorijskog razvoja i arhitekture grada nije dobro ukoliko se čuvaju samo izuzetno vredni primeri pojedinih perioda ili samo dela istaknutih graditelja. Cilj zaštite graditeljske baštine treba da bude što celovitije i objektivnije valorizovanje svakog individualnog dela kao izraza određenog vremena, ali i isticanje uloge koju ono ima u građenju ukupne slike razvoja i identiteta određenih delova grada. Upravo značaj neke zgrade kao elementa celine može da nadvlada relativno skromnu vrednost njene arhitekture. Obimnije očuvanje preostalog dela stare stambene arhitekture Beograda iz perioda do Prvog svetskog rata predstavlja jedan od bitnijih preduslova za ostvarenje humane i kulturne dimenzije održivog razvoja grada jer se preko nje prenose iskustva i značenja tradicionalnog poimanja stambenog koncepta u savremeno doba i štiti se autentičan karakter pojedinih starih rezidencijalnih delova grada. Kroz očuvanje tradicionalne stambene arhitekture, često skromnih vrednosti, čuvaju se karakteristični stambeni oblici koji su davali poseban duh i značenje pojedinim istorijskim ambijentima. Nestajanjem zgrada gube se i nematerijalni tragovi određenog načina života i socijalnih odnosa među žiteljima, čime se u potpunosti nepovratno gubi njihov identitet. Jedan od značajnih elemenata koji narušava autentičnost i vrednosti starih gradskih ambijenata jeste i negativan odnos novoizgrađenih struktura prema istorijskom karakteru, nasleđenim funkcijama, urbanoj matrici, odnosima u prostoru i srazmerama. Novom izgradnjom, koja često potpuno poništava istorijski zasnovane prostorne odnose i humane kvalitete istorijskih rezidencijalnih delova grada, sa često prenaglašenom upotrebom skupih i veštačkih materijala, ne neguje se kontinuitet graditeljstva i ne uspostavlja se harmoničan odnos između istorijske i savremene arhitekture. Negovanje kontinuiteta i skladni odnosi u ovim prostorima mogli bi se uspostaviti obnavljanjem i modernizacijom postojećih zgrada, njihovim prilagođavanjem savremenim potrebama i standardima. Nadgradnjom starih zgrada i novom izgradnjom u unutrašnjosti gradskog bloka, ali uz poštovanje istorijski formiranih prostornih odnosa i potrebe gradskih žitelja za slobodnim prostorom, prirodnim okruženjem i vizurama, nastavio bi se kontinuitet promena, obnavljanja i osavremenjivanja urbanog tkiva grada, kao živog organizma. Očuvanje tradicije trebalo bi obezbediti kroz njenu suštinsku reinterpretaciju u savremenim strukturama, ne samo kroz formalističko, površinsko apliciranje tradicionalnih oblika na spoljašnjem oblikovanju zgrada. Trebalo bi ostvariti i oživljavanje istorijskog koncepta stanovanja, koji je pružao bogatu ponudu različitih vrsta i oblika stambenog prostora za različite kategorije gradskih žitelja. Savremena uniformnost stambenih struktura i tipova prostorne organizacije zasnovanih uglavnom na konceptu višeporodičnog stanovanja, upotrebi sličnih savremenih materijala i ponavljanju ustaljenih formi, bez dubljeg značenja i potrebe, uticali su na to da stari istorijski delovi grada sve više liče jedan na drugi i da u potpunosti izgube svoju istorijsku prepoznatljivost. Monotonija i uniformnost gradskih ambijenata mogu se prevazići očuvanjem prepoznatljivog istorijskog identiteta pojedinih delova grada, zadržavanjem često i ne- usklađenih odnosa između starih zgrada koji dopri- nose slikovitosti istorijskih ambijenata i, ponajviše, negovanjem različitih istorijskih oblika stanovanja u gradu (jednoporodičnih i višeporodičnih prizemnih i spratnih, na regulaciji ulice i u unutrašnjosti dvorišta i sl) i njihovom reinterpretacijom u savremenoj arhitekturi.
