期刊名称：International Journal of Sport, Exercise and Training Sciences
电子版ISSN：2149-8229
出版年度：2017
卷号：3
语种：English
出版社：Balikesir University
摘要：Bağıl Yaş Etkisi (BYE),aynı yaş grubundaki bireylerden,yılın ilk aylarında doğanlarla son aylarında doğanlar arasındaki gelişimsel farklılığın bir sonucu olarak tanımlanmaktadır. Eğer bir spor dalı,sporcuları gruplarken 1 Ocak tarihini kesme noktası kabul ederse,Ocak ayında doğan bir sporcu aynı yıl Aralık ayında doğan bir sporcudan,neredeyse bir yıl daha avantajlı ya da dezavantajlı duruma düşebilir (Helsen ve diğ.,2012). Birçok spor dalında BYE’nin güçlü olduğuna dönük kanıtlar tutarlı bir şekilde tanımlanmış ve ortaya konmuştur. Benzer şekilde futbolda da BYE’yi inceleyen kapsamlı ve her geçen gün büyüyen bir alan yazın bulunmaktadır. Ancak,Türkiye’deki tüm profesyonel futbol takımları üzerinde BYE’yle ilgili yürütülmüş bir çalışma bulunmamaktadır. Bu nedenle bu çalışmada Türkiye’deki profesyonel futbol liglerinde BYE incelenmiştir. YÖNTEM: Türkiye’de resmi olarak dört farklı erkek profesyonel futbol ligi bulunmaktadır: Süper Lig (SL),1. Lig (1L),2. Lig (2L) ve 3. Lig (3L). Çalışmada 127 profesyonel takımdan 3435 yerli ve yabancı oyuncuya ilişkin veriler analiz edilmiştir. 2L ve 3L’de yabancı oyuncu bulunmamaktadır. Gerekli bilgiler Türkiye Futbol Federasyonunun resmi web sitesinden (www.tff.org) elde edilmiştir. BYE’yi belirlemek için oyuncular,doğdukları aylara göre çeyrekliklere (Ç) dağıtılmıştır. 1 Ocak-31 Mart arasında doğanlar ilk çeyrekte (Ç1),1 Nisan-30 Haziran arasında doğanlar ikinci çeyrekte (Ç2),1 Temmuz-30 Eylül arasında doğanlar üçüncü çeyrekte (Ç3) ve 1 Ekim-31 Aralık arasında doğanlar ise dördüncü çeyrekte yer almışlardır. BYE’nin varlığını her bir profesyonel ligde test etmek için Ki-Kare testi yapılmış,devamında da Odds Ratio (OR) değerleri hesaplanmıştır. BULGULAR: Ki-Kare testi örneklemdeki tüm sporcuların çoğunluğunun Ç1’de,sonrada sırasıyla Ç2,Ç3 ve Ç4’de yer aldığını ortaya çıkarmıştır (X2(3)= 303.01;p= 0.00). Bu durum her bir lig seviyesinde de kanıtlanmıştır (15.48≤ X2(3) ≤172.31;p= 0.00;0.68 ≤ OR ≤1.23). Yerli sporcular incelendiğinde yine toplamda (X2(3)= 316.77;p= 0.00) ve her bir lig seviyesinde (18.61≤ X2(3) ≤172.31;p= 0.00;0.66 ≤ OR ≤1.54) güçlü ve anlamlı BYE gözlenmiştir. Yabancı sporcularda toplamda (X2(3) = 14.59;p= 0.00) ve SL seviyesinde (X2(3)= 10.21;p= 0.00;1.18 ≤ OR ≤1.31) BYE bulunmaktadır. Sporcuların doğdukları aylara göre dağılımı kaleciler için 2L ve 3L’de,savunma ve orta saha oyuncuları için SL,2L ve 3L’de ve son olarak hücum oyuncuları için 2L ve 3L’de anlamlı bir farklılık göstermektedir (p= 0.00). SONUÇ: Türkiye’deki profesyonel liglerde yer alan futbolcularda BYE’nin varlığından söz edilebilir. Tüm lig seviyelerinde hem yerli hem de yabancı futbolcular için mevkileri ne olursa olsun BYE söz konusudur. Bu sonuç,fiziksel gelişimdeki avantajlarından dolayı,aynı yıl içerisinde erken doğan bireylerin geç doğan bireylere oranla elit spora geçişte avantaja sahip oldukları hipotezini destekler niteliktedir. Öte yandan,bu şekilde her zaman en iyi sporcuların seçilemeyeceği ve potansiyel olarak yetenekli,ancak yılın son aylarında doğduğu için gözden kaçırılarak elenen sporcuların sayısının oldukça fazla olduğu yetenek seçimi aşamasında unutulmamalıdır.
