摘要：Bu araştırmada İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin memnuniyet düzeyleri (okuldan memnuniyet,
üniversiteden memnuniyet, kişisel gelişimden memnuniyet, mesleki eğitimden memnuniyet) ile gelecek
beklentileri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Böylelikle de ilahiyat fakültelerinde
verilen eğitim ve sağlanan imkanların öğrenci gözünden nasıl değerlendirildiğinin ve bu
değerlendirmenin, öğrencilerin gelecek beklentilerini nasıl etkilediğinin belirlenmesi
hedeflenmektedir.
Bu çerçevede araştırmanın hipotezleri ise şu şekilde belirlenmiştir;
1. İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin memnuniyet düzeyleri ile gelecek beklentisi arasında anlamlı bir
ilişki vardır.
2. İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin memnuniyet düzeyleri, gelecek beklentisi düzeyinin anlamlı bir
yordayıcısıdır.
Bu araştırma, ilişkisel tarama modelinde kurgulanmıştır. İlahiyat fakültesi öğrencilerinin memnuniyet
düzeyler ile gelecek beklentileri arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmada bağımsız değişken
(yordayan değişken) öğrencilerin memnuniyet düzeyleri iken, bağımlı değişken (yordanan değişken)
öğrencilerin gelecek beklentileridir. Bu ilişkinin ele alınabilmesi için öncelikle korelasyon daha sonra
ise çoklu doğrusal regresyon analizi yapılmıştır. Çoklu doğrusal regresyon analizi birden fazla
bağımsız değişkenin, bir bağımlı değişken üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla
gerçekleştirilmektedir.
Araştırmanın çalışma grubu 2018-2019 eğitim-öğretim yılı, güz yarıyılında Atatürk Üniversitesi
İlahiyat Fakültesi’nde öğrenim gören 390 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri Gelecek
Beklentisi Ölçeği, Öğrenci Memnuniyeti Ölçeği ve araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu
aracılığı ile toplanmıştır. Kişisel bilgi formu: Katılımcıların, cinsiyet, sınıf, mezun oldukları lise türü,
öğretim türüne ilişkin bilgiler bu form aracılığıyla toplanmıştır. Gelecek Beklentileri Ölçeği: Tek
boyutlu olan ölçek, 14 maddeden oluşmaktadır. Açıkladığı toplam varyans %49.51 olan ölçeğin iç
tutarlılık (Cronbach’s alpha) kat sayısı 0.84 olarak bulunmuştur. Bu araştırmada ise iç tutarlılık
(Cronbach’s alpha) kat sayısı 0.75 olarak bulunmuştur. Öğrenci Memnuniyeti Ölçeği: Ölçek,
Üniversiteden Memnuniyet, açıkladığı varyans %28.69, iç tutarlılık (Cronbach’s alpha) kat sayısı 0.86,
Üniversiteden Memnuniyet açıkladığı varyans %11.36, iç tutarlılık (Cronbach’s alpha) kat sayısı 0.68,
Kişisel Gelişimden Memnuniyet açıkladığı varyans %14.28, iç tutarlılık (Cronbach’s alpha) kat sayısı 0.79, Mesleki Eğitimden Memnuniyet (açıkladığı varyans %25.35), iç tutarlılık (Cronbach’s alpha) kat
sayısı 0.71 olmak üzere 4 alt boyut ve 18 maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin tamamının açıkladığı
toplam varyans ise % 79,68’dir. Ölçeğin tamamının iç tutarlılık (Cronbach’s alpha) kat sayısı ise
0.85’tir. Bu araştırmada ise iç tutarlılık (Cronbach’s alpha) kat sayıları alt boyutlar için sırasıyla 0.67,
0.51, 0.84, 0.68 iken ölçeğin tamamı için ise 0.86 olarak tespit edilmiştir.
Parametrik analizlerin yapılabilmesi için gerekli koşulların sağlanıp sağlanmadığını kontrol etmek
için basıklık ve çarpıklık değerleri incelenmiş ve ilgili değerlerin tablo 1’de de görüldüğü üzere -1 ile
+1 arasında olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgular çerçevesinde veri setinin normal dağılım gösterdiği
ve dolayısıyla parametrik testlerin yapılabileceği anlaşılmaktadır.
Verilerin analizi Amsterdam Üniversitesi tarafından desteklenen ve açık kaynak kodlu veri analiz
programı olan JASP (Version 0.11.1) ile analiz edilmiştir. Öncelik memnuniyet düzeyi ile gelecek
beklentisi arasındaki ilişki Pearson momentler çarpım korelasyonu ile incelenmiştir.
İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin gelecek beklentisi düzeyleri ile memnuniyet düzeyleri arasındaki
ilişki incelendiğinde mesleki eğitimden memnuniyet ile (r=.350, p<.01), okuldan memnuniyet ile
(r=.301, p<.01), kişisel gelişimden memnuniyet ile (r=.401, p<.01), orta düzeyde pozitif yönde (orta
düzey kriter .30 ile .70 arası) üniversiteden memnuniyet ile arasında (r=.197, p<.01) ise düşük düzeyde
(düşük düzey kriter 0 ile .29 arasında) korelasyon olduğu tespit edilmiştir.
Bu anlamlı ilişki tespiti ile çalışmanın “İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin memnuniyet düzeyleri ile
gelecek beklentisi arasında anlamlı bir ilişki vardır.” şeklindeki birinci hipotezi doğrulanmıştır.
Böylelikle ikinci hipotezin sınanması ve bu ilişkinin yordayıcı etkisinin belirlenmesi için çoklu doğrusal
regresyon analizi yapılmıştır.
Çoklu doğrusal regresyon analizi sonucunda kişisel gelişimden memnuniyet ile mesleki eğitimden
memnuniyetin, gelecek beklentisinin yüksek düzeyde ve anlamlı bir yordayıcısı olduğu bulunmuştur
(R=.44, R2
=.19, p<.01). Buna göre kişisel gelişimden memnuniyet ile mesleki eğitimden memnuniyet,
gelecek beklentisindeki toplam varyansın %19’unu açıklamaktadır.
Araştırmacılar tarafından başta kişisel gelişim ve mesleki eğitimden memnuniyet olmak üzere
öğrencilerin geleceğe ilişkin beklentilerini etkilemesi muhtemel memnuniyet boyutlarını oluşturan
konularda derinlemesine çalışmalar yapılarak, bu boyutların somutlaştırılması ve elde edilen bulgular
çerçevesinde düzenlemelerin yapılması gereklidir. Fakülte yönetimleri ve Yüksek Öğretim Kurumu
tarafından, İlahiyat fakültelerinin tek bir mesleğe yönelik bir hedefi olmaması nedeniyle, öğrencinin
gelecekte yapmayı planladığı mesleğe göre kişisel gelişimi ve mesleki eğitimine (alan bilgisi, meslek
bilgisi, iletişim vb.) yönelik kendisini geliştirmesi için, beklentilerinin tespit edilerek bu konularda
düzenlemeler yapılması gerekir. Süreç içerisinde gelişen yeni durumlar ve değişen şartlar çerçevesinde
beklentilerin değişmesinin muhtemel olması nedeniyle gerek araştırmacılar gerekse kurumlar
tarafından öğrenci beklentilerinin tespiti zaman zaman tekrarlanarak bu konuda dinamik bir süreç
işletilmelidir. Ayrıca, çalışmanın örnekleminin Erzurum ili ile sınırlı olması nedeniyle farklı ilahiyat
fakülteleri örnekleminde yapılacak benzer çalışmalar sonuçların karşılaştırılmasına imkan vermesi
açısından önemli olacaktır.
其他摘要：The purpose of this study is to analyze the relationship between satisfaction levels (school satisfaction, university satisfaction, satisfaction with personal development, satisfaction with professional education) and future expectations among the theology students. Thus, it is aimed to determine how the education and opportunities provided in theology faculties are evaluated from the perspective of the students and how this evaluation affects the future expectations of the students. In this context, the hypotheses of the research were determined as follows; 1. There is a significant relationship between the satisfaction levels of the theology students and their future expectations. 2. The satisfaction level of the theology students is a significant predictor of the future expectation level. This research has been designed in the relational survey model. The relationship between the level of satisfaction and future expectations of the theology students was examined. The independent variable (predictive variable) in the study is the satisfaction level of the students, while the dependent variable (predicted variable) is the students' future expectations. To address this relationship, firstly correlation and then multiple linear regression analyses were performed. Multiple linear regression analysis is performed to determine the effect of more than one independent variable on a dependent variable. The study group of the research consists of 390 students studying at Ataturk University Faculty of Theology in the fall semester of the 2018-2019 academic year. The data of the study were collected through the Future Expectation Scale, the Student Satisfaction Scale, and the personal information form prepared by the researcher. Personal information form: Information on the participants' gender, class, type of high school they graduated from, and education type were collected through this form. Future Expectations Scale: The one-dimensional scale consists of 14 items. The internal consistency (Cronbach's alpha) coefficient of the scale, whose total variance explained was 49.51%, was found to be 0.84. In this study, the internal consistency (Cronbach's alpha) coefficient was found to be 0.75. Student Satisfaction Scale: The Scale consists of 4 sub-dimensions and 18 items, Satisfaction with the University, explained variance 28.69%, Cronbach's alpha coefficient 0.86, University Satisfaction variance 11.36%, Cronbach's alpha coefficient 0.68, Satisfaction with Personal Development 14.28%, internal consistency explained Consistency (Cronbach's alpha) coefficient 0.79, Professional Education Satisfaction (explained variance 25.35%), internal consistency (Cronbach's alpha) coefficient 0.7. The total variance explained by the whole scale is 79.68%. The internal consistency (Cronbach's alpha) coefficient of the whole scale is 0.85. In this study, internal consistency (Cronbach's alpha) coefficients were determined as 0.67, 0.51, 0.84, 0.68 for the sub-dimensions, and 0.86 for the whole scale, respectively. Kurtosis and skewness values were examined to check whether the necessary conditions for parametric analysis were met. It has been determined that the values are between -1 and 1. In the light of these findings, it is understood that the data set has a normal distribution and therefore parametric tests can be performed. The analysis of the data was analyzed with JASP (Version 0.11.1), an open-source data analysis program supported by the University of Amsterdam. The relationship between priority satisfaction level and the future expectation was analyzed using the Pearson Product-Moment Correlation. When the relationship between the future expectation levels and satisfaction levels of the theology students was examined, it was found that there were positive correlations between the variables. With the determination of this significant relationship, the first hypothesis of the study, "There is a significant relationship between the satisfaction levels of the theology students and their future expectations” was confirmed. Thus, multiple linear regression analysis was conducted to test the second hypothesis and determine the predictive effect of this relationship. As a result of multiple linear regression analysis, satisfaction with personal development and professional education were found to be a high and significant predictor of future expectation (R = .44, R2 = .19, p
关键词：Din Eğitimi; Yüksek Din Öğretimi; İlahiyat Fakültesi Öğrencileri; Memnuniyet; Gelecek Beklentisi
