摘要：Bu çalışmanın amacı, işletmelerdeki davranış odaklı iş güvenliği uygulamalarının iş güvenliği kültürüne etkisini ve işletmelerde pozitif güvenlik kültürü oluşturmadaki rolünü, daha önce yapılmış çalışmalardan yararlanarak ortaya koymaktır. Bu kapsamda, örgüt kültürü, negatif/pozitif güvenlik kültürü, davranış odaklı iş güvenliği uygulamaları ve bu uygulamaların güvenlik kültürüne etkisi, yerli/yabancı, offline/online literatür tarama ve derleme yöntemi ile ele alınmaktadır. Teknolojinin baş döndürücü bir hızla ilerlemesi, her an yeni bir işkolunun ortaya çıkması, işletmeler için yeni makine ve teçhizatlar alınması ve yeni kimyasallar üretilmesi, iş yerlerinde yeni sorunlarla karşı karşıya kalınmasına ve devam eden proseslerde iş güvenliği konusunun her geçen gün daha da önemli hale gelmesine neden olmuştur. Günümüzde kendi kendini yenileyen, evrilen/değişen bir iş güvenliği sistemine sahip işletmelerin ancak ayakta kalmayı başaracağına vurgu yapılmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği küresel boyutta bir sorun ve çözümler üretilmesi gereken bir alandır. Her yıl işle ilgili kaza ve hastalıklar sonucunda 3,2 milyondan fazla kişi hayatını kaybetmektedir. Ayrıca her yıl 160 milyon yeni meslek hastalığı vakası ile 300 milyon ölümcül olmayan iş kazası meydana gelmektedir. Türkiye’de 2017 yılı SGK istatistiki verilerine göre toplam 1633 ölümlü iş kazasının gerçekleştiği belirtilmektedir. Bu veriler, iş sağlığı ve güvenliği konusunun önemli olduğu kadar, evrensel olduğunu göstermek adına anlamlıdır. Gerçekleşen iş kazalarının büyük bir oranı çalışanların hatalı davranışlarından kaynaklanmaktadır. İşte, davranış odaklı iş güvenliği uygulamalarının temel amacı, çalışanların hatalı ve güvensiz davranışlarını olumlu/güvenli davranışlarla değiştirmek ve bunu pekiştirerek alışkanlık haline getirmelerini sağlamaktır. Yapılan literatür taraması sonucu elde edilen bulgulara göre, işyerlerinde güvenli çalışma ortamı oluşturmanın en etkili yolu, pozitif güvenlik kültürünü benimsemek ve uygulamaktan geçmektedir. Pozitif güvenlik kültürü ise, davranış odaklı iş güvenliği uygulamalarına dayanmaktadır. İşletmelerin mevcut durumlarını detaylı bir biçimde analiz etmeleri, negatif güvenlik kültüründen pozitif güvenlik kültürüne geçme sürecinde gerekli adımları taviz vermeden uygulamaları halinde, iş kazası sıklık hızı ve ağırlık oranı gibi önemli iş güvenliği istatistiki verilerinde düşüş olacağı ifade edilmektedir.
