标题：The effect of “locus of control” on the responsible behaviours towards the environment “Kontrol odağının” çevreye yönelik sorumlu davranışlar üzerindeki etkisi
摘要：The intervention of human being to the nature exceeded the capacity of tolerance. Especially with the industrialization and the inrease in population, environmental problems reached global dimension and caused the disgussion and arguement of these problems in an international dimension since the second part of the 20th century. As a result of these arguments, it emerged that to have a sustainable environment people must have responsible behaviours towards the environment and the education must teach these responsible behaviours to the individuals. Therefore; the environmental education should educate people to have strong belief in restoration of the contaminated and destroyed World. The people with strong belief in coming against with the environmental problems which affect them; have a locus of; but the people having a weaker belief have an external locus of control. The aim of this research is to reveal whether the effect of the locus of control the primary students have or not; has an effect on their responsible behaviours towards the environment. In this research descriptive survey model was used. In order to determine the locus of control the students have or not; “Locus of Control scale”developed by Nowicki & Strickland (1973) and adapted to Turkish by Korkut (1986) was used; in order to identify responsible behaviours towards the environment “Responsible behaviours towards environment scale” developed by Erdogan (2009) was used. The study group of the research consisted 495 students at 4th and 5th grades. As a result of this survey it is revealed that the locus of control has an affect on the responsible behaviours towards environment and it is found that the locus of control significantly predicts these behaviours. We think that the results of this research will contribute to the teachers who practice the environmental education in primary schools and to the specialists who prepare the curriculum and the textbooks. Özetİnsanoğlunun doğaya müdahalesi artık onun taşıma kapasitesinin çok üzerine çıkmıştır. Özellikle sanayileşme ve nüfusun artması ile birlikte çevre sorunlarının küresel boyutlara ulaşması, 20.yüzyılın ikinci yarısından itibaren bu sorunların uluslararası düzeyde konuşulmaya ve tartışılmaya başlanmasına sebep olmuştur. Bu tartışmaların sonucunda sürdürülebilir bir çevre için insanların çevreye yönelik sorumlu davranışlara sahip olması ve çevre eğitiminin de bireylere bu sorumlu davranışları kazandırması gerektiği ortaya çıkmıştır. Bunun için çevre eğitiminin, bozulan ve kirlenen dünyamızın tekrar eski haline gelebileceğine olan inancı yüksek bireyler yetiştirmesi gerekmektedir. Kendilerini etkileyen çevre sorunlarına karşı bir şeyler yapabileceğine olan inancı yüksek olan bireylerin daha çok iç kontrol odağına sahip oldukları; inancı zayıf olanların ise dış kontrol odağına sahip oldukları düşünülmektedir. Bu araştırmanın amacı da ilkokulda öğrenim gören öğrencilerin sahip oldukları kontrol odaklarının onların çevreye yönelik sorumlu davranışları üzerinde bir etkisinin olup olmadığını ortaya çıkarmaktır. Araştırmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Öğrencilerin kontrol odaklarını tespit edebilmek için Nowicki&Strickland (1973) tarafından geliştirilen ve Korkut (1986) tarafından Türkçe ’ye uyarlanan “Denetim Odağı” ölçeği; çevreye yönelik sorumlu davranışlarını tespit edebilmek için de Erdoğan (2009) tarafından geliştirilen “Çevreye Yönelik Sorumlu Davranış” ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 4. ve 5. sınıfta öğrenim gören 495 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın sonucunda kontrol odağının çevreye yönelik sorumlu davranışlar üzerinde bir etkisi olduğu ve çevreye yönelik sorumlu davranışları anlamlı bir şekilde yordadığı tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarının ilkokulda çevre eğitiminin uygulayıcıları olan öğretmenlere, öğretim programlarını ve ders kitaplarını hazırlayan uzmanlara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
